Συνέδριο – Εισηγήσεις

Για εγγραφή στο συνέδριο πατήστε εδώ

Εισηγήσεις

Οι εισηγήσεις του συνεδρίου θα κυκλοφορήσουν σε βιβλίο από τις εκδόσεις ΑΡΜΟΣ

Η σωμάτωση ως ψύχωση του σώματος

Αλεξανδρίδης Αθανάσιος

(Ψυχίατρος – παιδοψυχίατρος, Δρ της Ιατρικής και της Φιλοσοφικής)

Στην ομιλία θα επιχειρεί να δειχθεί ότι η βαριά ψυχοσωματική ασθένεια είναι για το σώμα το ανάλογο της ψύχωσης στον ψυχικό τομέα. Συγκλίνουν ως προς την πρώτη φάση, συχνά μη αντιληπτή ως προς την αποδιοργανωτική  δράση προς τις σωματικές και τις ψυχικές  δομές και αποκλίνουν στη δεύτερη φάση καθώς το σώμα εκφράζεται πρωτογενώς δια της σιωπής ενώ η ψύχωση δια του παραληρηματικού λόγου. Και στις δύο περιπτώσεις υφίσταται μια διαδικασία αποπροσωποποίησης η οποία επιτείνεται από τη στάση του ιατρικού προσωπικού, φυσικής ιατρικής ή ψυχιατρικής, του θέτει σε κατάσταση «πράγματος» το έμβιο σώμα του πάσχοντος υποκειμένου. Ο ψυχοθεραπευτής υποχρεούται σε μία στάση «ανάνηψης» (réanimation) της φθίνουσας ψυχοσωματικής ενότητας του ασθενούς, εμπεριέχοντάς την, χωρίς να αλλοτριώνεται από τις σαδομαζοχιστικές ψυχικές προβολές του ασθενούς του.

 Ο Αθανάσιος Αλεξανδρίδης  είναι ψυχίατρος – παιδοψυχίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής και της Φιλοσοφικής, Διδάσκων ψυχαναλυτής της Γαλλικής και της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, Επόπτης της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Παιδιού και Εφήβου, Πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχοσωματικής Εταιρείας, συγγραφέας.

  

Το σώμα ως δυνάμει «έργο ποιήσεως εαυτού» κατά την εφηβεία

Ατσαλάκη Αμαλία 

(Δρ κλινικής ψυχολογίας – ψυχοθεραπεύτρια)

Στην εφηβεία το σώμα κατέχει κεντρική θέση στις αλλαγές που επιτελούνται στη ζωή του υποκειμένου. Η ήβη, μέσα από τις ορμονικές μεταβολές που επιφέρει, αποτελεί το υπόβαθρο των ψυχικών διεργασιών που χαρακτηρίζουν αυτή την περίοδο της ζωής: αναμόχλευση της οιδιπόδειας προβληματικής, κατοπτρικές ταυτίσεις στο πλαίσιο της ομάδας των συνομηλίκων, αμφισβήτηση της γονικής παντοδυναμίας και αναδιάρθρωση των μηχανισμών άμυνας με στόχο την ανασυγκρότηση του ναρκισσισμού, προκειμένου ο έφηβος να αποκτήσει «δική του» ταυτότητα. Όλα τα παραπάνω συντελούν σ’ αυτό που η γαλλόφωνη ψυχαναλυτική βιβλιογραφία αποκάλεσε «υποκειμενοποίηση», κομβικό σημείο στη διαδικασία «ποιήσεως εαυτού» (Γεράσιμος Στεφανάτος).

Το εφηβικό σώμα, προκειμένου να αναδυθεί ως άλλο από «σάρκα εξ σαρκός» των γεννητόρων του εφήβου, χρειάζεται να βρεθεί καταρχήν σε απόσταση από τους γονείς ως φυσικές παρουσίες, καθώς η μεγάλη εγγύτητα μαζί τους σ’ αυτήν την ηλικία μπορεί να βιωθεί ως απειλητική. Η πεισματικά «κλειστή πόρτα» του δωματίου των εφήβων πιστοποιεί την παραπάνω αναγκαιότητα. Για να μπορέσει να επιτευχθεί αυτή η διαφοροποίηση σε ψυχικό επίπεδο συχνά επιστρατεύονται όχι μόνο σύμβολα της εφηβικής κουλτούρας που καλούνται να «επενδύσουν» εξωτερικά το σώμα, όπως ρούχα, gadgets, piercing, αλλά και το ίδιο το σώμα ως επιφάνεια εγγραφής. Το τατουάζ, ως «τεχνική του σώματος» (Marcel Mauss) πανάρχαιη, με μεταβαλλόμενη ωστόσο σήμανση ανάλογα με την κοινωνική συγκυρία, προσφέρεται στις μέρες μας ως έρεισμα στο πραγματικό του σώματος προκειμένου να αποτυπωθεί μια ψυχική προβληματική. Με αφορμή κλινικό υλικό από τις ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες εφήβων με σοβαρές δυσκολίες θα προτείνουμε κάποιες υποθέσεις για το πώς η συγκεκριμένη πρακτική μπορεί να ιδωθεί σε κάποιες περιπτώσεις ως ανάλογο μιας εσωτερικής σύγκρουσης που δεν μπόρεσε να εκφραστεί με ψυχικούς όρους, ώστε να ανοίξει δυνητικά ο δρόμος για την ψυχική επεξεργασία της.

Η Αμαλία Ατσαλάκη είναι κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια, Δρ Ψυχοπαθολογίας του Πανεπιστημίου Paris vii. Έχει διατελέσει επιστημονική συνεργάτιδα του Πανεπιστημίου Paris VII ( D.U Art et Mediations Therapeutiques) και έχει διδάξει στο διατμηματικό ΜΠΣ του Παντείου Πανεπιστημίου “Ψυχολογία και Μ.Μ.Ε”.  Eργάζεται ως θεραπεύτρια στη Μονάδα Εφήβων-Νέων Αθήνας του  OKANA, την “Ατραπό” και είναι επόπτρια στη Στέγη Νέων των Παιδικών Χωριών SOS. Συνεργάζεται με τα Τμήματα Εκπαίδευσης του ΟΚΑΝΑ και του 18 Άνω σε θεματικές που αφορούν τη χρήση ουσιών και τις συμπεριφορές κινδύνου στην εφηβεία. Είναι επιστημονική συνεργάτιδα του Τμήματος Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, μέλος του Εργαστηρίου Κλινικής Ψυχολογίας και Ψυχοπαθολογίας, Κοινοτικής Ψυχιατρικής και Αναπτυξιακής Ψυχολογίας. Είναι επίσης μέλος της Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Μελέτης της Εφηβείας «‘Ένηβος».

Σώμα-σπίτι και ψυχισμός: κλινική προσέγγιση μιας μυστηριώδους σχέσης συστέγασης και εξάρτησης 

Βαϊτσαράς Γιάννης

(Κλινικός ψυχολόγος – ψυχαναλυτής)

Στην ψυχανάλυση συμβαίνει συχνά να αποδίδουμε στο σπίτι μια συμβολοποίηση του Εγώ. Το Εγώ, στρυμωγμένο ανάμεσα στο Αυτό και το Υπερεγώ, προσπαθεί να βάλει τάξη να είναι ο διαιτητής στις μόνιμες και ατελείωτες συγκρούσεις ανάμεσα στις δυο άλλες συνιστώσες του ψυχισμού.

Οι ενορμήσεις έχουν σημαντικό ρόλο στις συγκρούσεις. Κι όπως ξέρουμε η ρίζα των ενορμήσεων είναι το σώμα. Η σωματική, υλική διάσταση του ανθρώπου. Το σώμα είναι η κατοικία της ψυχής.

Σώμα και Εγώ θα πορευτούν στη ζωή με συγκρούσεις και με εκεχειρίες, κυρίως με συμβιβασμούς. Λιμάνι και προστασία θα βρουν στο σπίτι. Είτε αυτό που αντιστοιχεί στην  πραγματικότητα, είτε το φαντασιακό σπίτι, το ψυχικοποιημένο, όπως το συν-δημιουργεί η συνείδηση με τη φαντασία ή το υποσυνείδητό μας.

Εδώ είναι η βάση του συσχετισμού που επιχειρώ ανάμεσα σε σπίτι και σώμα.

Χρησιμοποιώ ένα κλινικό παράδειγμα κακοποίησης και σωματοποίησης. Προσπαθώ να δείξω πως, όσο δύσκολη και αργή κι αν είναι η ψυχαναλυτική οδός επεξεργασίας των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων, παραμένει προς το παρόν το σημαντικό εργαλείο που διαθέτουμε για τη διερεύνησή τους.

Η ιστορία δείχνει πως η σκέψη περί σύνδεσης σώματος και ψυχής εξελίσσεται κι αυτό είναι το ελπιδοφόρο μήνυμα για όλους μας.

Ο Γιάννης Βαϊτσαράς σπούδασε Αρχιτεκτονική με μεταπτυχιακές σπουδές στην Κοινωνική Ανθρωπολογία. Η προσωπική του ψυχανάλυση τον έστρεψε σε σπουδές ψυχολογίας: Κλινική ψυχολογία (Paris V), Ψυχολογία ομάδων και θεσμών (Paris V), Ψυχαναλυτική εκπαίδευση, (CFRP).

Εργάστηκε στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας παιδιών και εφήβων του 17^ου διαμερίσματος του Παρισιού (Centre COMPOINT). Από το 2000 εργάζεται στην Ελλάδα ως κλινικός ψυχολόγος ψυχαναλυτικής κατεύθυνσης. Είναι εμψυχωτής των «καφέ Ψ», που είναι ανοιχτές συναντήσεις ψυχανάλυσης και τέχνης.

Βιβλία:

Διηγήματα Ψ, Κοντύλι, 2011. (Le cabinet de Nicephore P. L’Harmattan, 2013.)

Ακούω όπως Αγαπάω, Κοντύλι, 2012. (Ecouter comme Aimer, L’Harmattan, 2012.)

Απώλειες, ημερολόγια ψυχανάλυσης, Ένεκεν, 2013. (Code bleu, autoédition, 2015.)

Η Μία και η Άλλη, μυθιστόρημα, Αρμός, 2014.

Αγαπητέ μου κύριε Ψ, μυθιστόρημα, Αρμός, 2016.

Τα κορδόνια, διήγημα, 2017.

Καταφύγια Ονείρων, δοκίμιο, Αρμός 2020. http://cafe-psy.blogspot.com

 

Το σώμα στην πανδημία και χωρίς αυτήν

Βαρτζόπουλος Ιωάννης

(Ψυχίατρος – ψυχαναλυτής,  εκδότης των Οιδίπους & Oedipus annual)

Το σώμα σιωπά στην ψυχαναλυτική συνεδρία και εκδηλώνεται μόνο στην τονικότητα και στην προσωδία της φωνής. Εάν εκδηλωθεί με οποιονδήποτε άλλον τρόπο εντός της συνεδρίας, η παρουσία του είναι διαταρακτική και ερμηνεύεται ως acting in, acting out ή enactment, με τους τρεις αυτούς όρους να έχουν συχνά μία αλληλοεπικάλυψη θεωρητική και κλινική και να είναι δυνατόν να διαφοροποιηθούν μόνο στις οριακές  μορφές τους. Δεν θεωρούμε ότι οι δύο μεγάλοι πόλεμοι με τους απίστευτους περιορισμούς που επέβαλλαν καθόρισαν τη θεωρία και την κλινική της ψυχανάλυσης. Αντίθετα εφαρμόζουμε τις γνώσεις που συλλέχθηκαν τότε και στον καιρό της ειρήνης χωρίς κάποια διαφοροποίηση. Ο Freud δεν ισχυρίστηκε ότι η θεωρία του και η κλινική του επηρεάστηκαν από τον ναζισμό, τις διώξεις, τον πόλεμο ή τον καρκίνο του παρότι αυτά ήταν παρόντα στο μεγαλύτερο μέρος της επιστημονικής του ζωής. Αντίθετα η φιλοδοξία του ήταν να δημιουργήσει μία θεωρία που να εφαρμόζεται με την ίδια αποτελεσματικότητα και στον πόλεμο και στην ειρήνη, και στην πανδημία (η ισπανική γρίπη ως πανδημία ήταν σαφώς χειρότερη από την τωρινή) και στην απουσία της. Βεβαίως αναγνώρισε το ρόλο της εξωτερικής πραγματικότητας και τον τρόπο που επηρεάζει την εσωτερική, χωρίς να της επιβάλλεται  όμως, και όταν αυτό συμβαίνει δεν είναι πάντα ούτε αυτονόητο ούτε καθοριστικό. Όταν συμβαίνει, η επίδραση της εξωτερικής πραγματικότητας αναζωπυρώνει τις ενδοψυχικές συγκρούσεις σ’ έναν βαθμό που δεν είναι οικείος  σε σημείο που το σώμα δεν ακολουθεί πλέον το λειτουργούν Εγώ αλλά  επιβάλλεται σ’ αυτό και τότε το σώμα είναι δυνατόν να εμφανιστεί  με τη μορφή μίας νόσου ή ενός ισοδυνάμου της, με τη μορφή της συμβολικής εξίσωσης ή με τη μορφή της μετατροπής. Οι καταστάσεις αυτές πράγματι προσφέρουν τη δυνατότητα περαιτέρω εμβάθυνσης στην αλληλεπίδραση του ασυνειδήτου και των σωματικών εγγραφών του με την εξωτερική πραγματικότητα, όπου το σώμα λειτουργεί άλλοτε ως πηγή των ενορμήσεων και άλλοτε ως αντικείμενο του Εγώ.

Δρ Ιωάννης Βαρτζόπουλος, Ψυχίατρος-Ψυχαναλυτής, έχει διατελέσει Λέκτωρ Ιατρικής στο ΔΠΘ, Συντονιστής Διευθυντής στο ΚΨΥ του Σωτηρία, είναι Διδάσκων Αναλυτής της ΕΨΕ και της IPA, εκδότης των περιοδικών Οιδίπους και Oedipus Annual, συγγραφέας βιβλίων και άρθρων στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

 

«Ο πληγωμένος χειρουργός δουλεύει το νυστέρι…»  

T.S. Eliot

Ο ψυχοθεραπευτής ως «πιο πεπειραμένος ασθενής»

Βλασσόπουλος Κυριάκος 

(Ψυχοθεραπευτής – ομαδικός αναλυτής)

Το σώμα του θεραπευτή σκηνή και θέατρο της προσωπικής του ιστορίας και “δάνειο” στην ψυχική εργασία με τον θεραπευόμενο. Γιατί γίναμε θεραπευτές; Γιατί μας επιλέγουν οι συγκεκριμένοι θεραπευόμενοι και γιατί τελικώς κι εμείς τους επιλέγουμε; Τα 3 πένθη του θεραπευτή. Η εργασία στο αρνητικό και η αντοχή να μην γνωρίζει. Η θηλυκή – παθητική θέση και η επίγνωση των ορίων. Η σωματική αντιμεταβίβαση. Όταν αρρωσταίνει ο θεραπευτής. Κλινικό υλικό.

Ο Κυριάκος Βλασσόπουλος σπούδασε Θεολογία, Φιλοσοφία της Θρησκείας, Ιστορία της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έλαβε Κλινική Ποιμαντική εκπαίδευση στο νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός. Υπηρέτησε 30 χρόνια στην Μέση Εκπαίδευση, όπου εργάστηκε και ως επιμορφωτής καθηγητών στην ψυχοσυναισθηματική προσέγγιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Παράλληλα έκανε την προσωπική του κλασσική Ανάλυση και εκπαιδεύτηκε στην Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία Ομάδας, Ζεύγους και Οικογένειας.

Τακτικό μέλος της Διεθνούς και της Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας, της Διεθνούς και της Αμερικανικής Εταιρείας Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, κάτοχος του Ευρωπαϊκού Πιστοποιητικού Ψυχοθεραπείας (ECP) και του Πιστοποιητικού Ομαδικής Ψυχοθεραπείας (CGP).

 

Σώμα και κοινωνική ενσωμάτωση

Γιαννούσης Γιώργος

(Ψυχοθεραπευτής, οικογενειακός θεραπευτής, συγγραφέας)

 Τα σώματα αφηγούνται τη βιογραφία της εποχής μας, είναι πάνω τους χαραγμένη η πατριδογνωσία των αισθημάτων μας και οι ένσαρκες αντανακλάσεις της κοινωνίας μας.

Τα σημερινά σώματα κουράζονται κι εξαντλούνται καμιά φορά περισσότερο από ότι τα αλλοτινά κορμιά του σκληρού κάματου, του χωραφιού ή της οικοδομής. Η αίσθηση της κόπωσης, οι μαύροι κύκλοι κάτω από τα μάτια, οι πόνοι στη μέση, στον αυχένα κι αλλού είναι στην ημερήσια διάταξη πολλών σωμάτων…

Η πιο ανεπτυγμένη τεχνολογικά κοινωνία που υποσχόταν μείωση της εργασίας και ευκολότερο βίο εξελίσσεται σε μια κοινωνία κούρασης. Κυρίαρχο αίτιο αυτής της κούρασης είναι ο εγκλωβισμός σωμάτων και ψυχών σε ένα ιδιότυπο καθεστώς αυτοπειθάρχησης. Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν υφίσταται τους καταναγκασμούς της εξουσίας με επι-βουλητικό τρόπο, αλλά ως εσωτερικευμένη ανάγκη. Υπόκειται στον έλεγχο της εξουσίας μέσω μιας ιδιόχειρης πειθαρχίας, κατά την οποία έχει ενδοβάλλει την υποταγή ως καθήκον.

Το σώμα εργαλειοποιείται και γίνεται το μέσον της επιτυχίας, της ανέλιξης κι εν τέλει της υποταγής. Τα σώματα βρίσκονται σε διαρκή κίνηση κι εν τέλει καθηλώνονται στην ακινησία, χάνουν το περίγραμμά τους ώστε να διατηρούν μια ευελιξία για να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται σε κάθε μορφή, σε κάθε καθήκον. Τα σώματα παίρνουν την μορφή της υποταγής τους…

Τα σώματα δεν γνωρίζουν πώς να ξεκουράζονται, να παίζουν, να σμίγουν το ένα με το άλλο. Σώματα που λαχταρούν την επαφή, αυτή την προαιώνια ευλογία, και στέκονται μετέωρα στο κενό της μοναξιάς τους. Σώματα που δεν χορεύουν, που δεν δημιουργούν τις δικές τους εμπνεύσεις, παρά μόνο εκτελούν τις επιταγές των άλλων. Τα σώματα είναι περισσότερο μόνα από ποτέ, ζούμε στον πολιτισμό της μοναχικότητας των σωμάτων.

Το σώμα αποκτά διάφορες διαστάσεις χάνοντας την ένσαρκη υπόστασή του, την οποία αναζητά όταν αρρωστήσει ή τραυματιστεί ή «πάθει». Τα αποκομμένα σώματα της εποχής μας ασθενούν διότι ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό.

Οι κοινωνίες είναι όπως ένα δάσος τα δέντρα του οποίου επικοινωνούν μεταξύ τους με ένα περίπλοκο και περίτεχνο δίκτυο ριζωμάτων. Όταν κόβονται οι κοινωνικοί δεσμοί αυξάνονται οι πιθανότητες το κάθε σώμα να αρρωστήσει, γιατί ο άνθρωπος δεν είναι νησί, δεν είναι άτομο.

Το σώμα, το κάθε του κύτταρο, περικλείει τη «φύση», δηλαδή την ολότητα των πάντων, το φυσικό μας σύμπαν. Η «φύση» είναι ο «κόσμος», μέσα στον οποίο κατοικεί ο άνθρωπος, και από τον οποίο αντλεί τη γνώση και τα υλικά για την καλή ζωή. Αυτή την καλή ζωή ο άνθρωπος την κατορθώνει όταν σέβεται τον κόσμο της Φύσης. Ειδάλλως διαταράσσεται η υγεία του σώματος το οποίο αποκτά παρά φύση χαρακτηριστικά.

Ο κυκλωπικός μας κόσμος, ο κόσμος της μονόφθαλμης εξουσίας της οθόνης, αγκυλώνει τα σώματα και τα εξορίζει στη μοναξιά τους. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται για να ανθίσει ένα σώμα είναι η ανύψωσή του (η ένθεη ταυτοποίησή του) σε μια ίσως Διονυσιακή διάσταση, που ενθαρρύνει την συντροφικότητα και το πάθος. Την εν κόσμο τρέλα που θα άρει τη μοναξιά σπάζοντας τα δεσμά ενός αδηφάγου και σαρκοβόρου συστήματος στο οποίο έχουμε εγκλωβιστεί.

Ο Δρ Γιώργος Γιαννούσης είναι ψυχοθεραπευτής, με μεγάλη εμπειρία στη συμβουλευτική & ψυχοθεραπεία ενηλίκων. Εργάζεται ψυχοθεραπευτικά από το 1995 και από το 2012 έχει δημιουργήσει το Ινστιτούτο Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας «ΝΗΜΑ», το οποίο παρέχει υπηρεσίες Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας ατόμων (παιδιών – εφήβων – ενηλίκων), ζευγαριών, οικογενειών και ομάδων.

Είναι επόπτης σε ειδικούς ψυχικής υγείας, εκπαιδευτής υποψηφίων ψυχοθεραπευτών και επιστημονικός υπεύθυνος στο τετραετές πρόγραμμα εκπαίδευσης στην εξελικτική συστημική ψυχοθεραπεία που διεξάγεται στη συστημική σχολή ψυχοθεραπείας του ΝΗΜΑΤΟΣ.

Είναι συγγραφέας του βιβλίου «Βιωματικός οδηγός ψυχοθεραπείας» (εκδ. Αρμός 2021) και αρθρογραφεί συχνά σε ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα, επιστημονικού και γενικότερου ενδιαφέροντος.

Ο Δρ Γιώργος Γιαννούσης έχει διατελέσει γραμματέας στην ελληνική εταιρεία κλινικής κοινωνικής ψυχολογίας, είναι μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Συμβουλευτικής και της Ελληνικής Εταιρείας Συστημικής Θεραπείας. Έχει στο ενεργητικό του πλήθος εκπαιδεύσεων, (μεταπτυχιακές σπουδές, εκπόνηση διδακτορικής διατριβής, πλήθος εξειδικευμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων) συμμετοχών σε συνέδρια, ημερίδες και σεμινάρια, ενώ έχει εισάγει την εξελικτική συστημική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία, με εφαρμογή σε διάφορα κλινικά συμπτώματα, όπως οι κρίσεις πανικού, οι αγχώδεις διαταραχές και οι φοβίες (η θεραπεία των ομόκεντρων κύκλων), η κατάθλιψη (η θεραπεία της συναισθηματικής ανάταξης), η θεραπεία ζεύγους, η ομαδική θεραπεία, κ.α.

 

 

Αναζητώντας το ελιξίριο της νεότητας: 

γενετικός προγραμματισμός ή ελεύθερη βούληση;

Γκόνος Στάθης 

(Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ, Γενικός Διευθυντής)

Η γήρανση είναι μία φυσιολογική και αναπόφευκτη βιολογική διαδικασία η οποία οφείλεται στη συνεργική δράση γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Ειδικότερα κατά τη γήρανση παρατηρείται αφενός μεν κατάρρευση της κυτταρικής ομοιοστασίας ένεκα της συσσώρευσης διαφόρων επιβλαβών-τοξικών μορίων, αφετέρου δε απορρύθμιση του ‘βιολογικού ρολογιού’. Θα εξεταστούν οι επιμέρους παράγοντες που επιδρούν στις ανωτέρω διαδικασίες με έμφαση τα τελομερή, καθώς και στον βασικό κυτταρικό πρωτεολυτικό μηχανισμό, το πρωτεάσωμα. Με βάση τα ανωτέρω θα αναφερθούν παράγοντες που συνεισφέρουν στη μακροβιότητα και θα παρουσιαστούν επιδημιολογικά και βιοχημικά δεδομένα που αφορούν τον Ελληνικό πληθυσμό. Παράλληλα θα γίνει μια εκτενής αναφορά στο πως ο τρόπος ζωής επιδρά στην εύρυθμη λειτουργία των ανωτέρω κυτταρικών μηχανισμών και πως οι τελευταίοι ενεργοποιούνται ανάλογα με τα εξωτερικά ερεθίσματα.

Ο Δρ Στάθης Γκόνος είναι Γενικός Διευθυντής του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ. Είναι πτυχιούχος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Διδάκτωρ Βιοχημείας του Πανεπιστημίου Γλασκώβης (Βρετανία), Docent στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου

Όρεμπρο (Σουηδία). Διετέλεσε Ερευνητής στο Αντικαρκινικό Ινστιτούτο Ludwig/University College του Λονδίνου και Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα

Ερευνών/Ι.Χ.Β. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα του εστιάζουν στα γενετικά και περιβαλλοντικά αίτια της γήρανσης και της μακροβιότητας. Έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 150 ερευνητικές εργασίες σε διακεκριμένες διεθνείς επιστημονικές επιθεωρήσεις και μονογραφές βιβλίων και είναι κάτοχος παγκοσμίων Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας από τα οποία έχουν προκύψει καινοτόμα αντιγηραντικά προϊόντα. Έχει προσκληθεί να δώσει διαλέξεις σε 110 διεθνή συνέδρια (UNESCO, Ευρωκοινοβούλιο κ.α.), συνδιοργανώνει τα ετήσια συνέδρια “Μοριακής Βιολογίας” στις Σπέτσες τα οποία έχουν τιμήσει με την παρουσία τους πολλοί Νομπελίστες και έχει διοργανώσει, μεταξύ άλλων, το 2ο Ευρωπαϊκό και το 12ο Παγκόσμιο Συνέδριο “Βιοϊατρικής Γήρανσης”. Έχει διατελέσει “Εμπειρογνώμων” της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη “Μελέτη της ανάπτυξης του ανθρώπου και της διαδικασίας της γήρανσης”, Αναπληρωτής Εθνικός Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση στη “Γονιδιωματική και Βιοτεχνολογία για την Υγεία”, καθώς και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της “International Union of Biochemistry and Molecular Biology”. Είναι Αρχισυντάκτης των επιθεωρήσεων “Mechanisms of Ageing & Development” και “IUBMB Life” και μέλος της Συντακτικής Επιτροπής των επιθεωρήσεων “Experimental Gerontology”, “Gerontology”, “Ageing Research Reviews”, “Free Radicals Research”, “Redox Biology”, “Free Radical in Biology and Medicine”, “Antioxidants” και “Advances in Redox Research”. Στην χώρα μας αρθρογραφεί τακτικά στον ημερήσιο τύπο και άρθρο του επιλέχθηκε από την επιτροπή των Πανελλαδικών Εξετάσεων του Υπουργείου Παιδείας και αποτέλεσε το θέμα στις εξετάσεις της Νεοελληνικής Γλώσσας.

 

Ο εαυτός και το σώμα ως αρχείο

Γκότσης Ηλίας

(Κοινωνιολόγος, ψυχοθεραπευτής, συγγραφέας)

Στην εισήγηση θα παρουσιαστεί μία πρακτική που αξιοποιείται     στην  εκπαίδευση  , στην εποπτεία και σε θεραπευτικές  παρεμβάσεις με τίτλο: «Το σώμα σαν ένα  ιστορικό/κοινωνικό/  πολιτικό/συναισθηματικό/ψυχολογικό αρχείο».

Η βασική ιδέα είναι ότι ο εαυτός  συγκροτείται ως αρχειακό υλικό μέσα  στο συστημικό πλαίσιο το οποίο προσδιορίζεται από τους δείκτες του  χώρου, του χρόνου, των σχέσεων και του περιεχομένου.

Το σώμα είναι ο φυσικός χώρος που υποδέχεται τις φωνές που έρχονται από  τα εξωτερικά συστήματα που επικοινωνούν με τον εαυτό.

Αυτά τα συστήματα είναι σε μία άμεση διαπροσωπική σχέση με το υποκείμενο  που υποδέχεται τις φωνές τους όπως είναι για παράδειγμα η οικογένεια και  οι σημαντικοί άλλοι και αποτελούν τον πρώτο κύκλο επιδράσεων. Υπάρχουν όμως ευρύτερα συστήματα, έμβια και μη έμβια που είναι σε μία  έμμεση σχέση τόσο με το υποκείμενο όσο και με τα στενά συστήματα που  επιδρούν σε αυτό. Οι φωνές από το ευρύτερο κοινωνικό, ιστορικό και  πολιτιστικό πλαίσιο, επιδρούν εξίσου ισχυρά με τις φωνές από τα  πρωταρχικά συστήματα των σημαντικών άλλων, ιδιαίτερα καθώς ο εαυτός  εικονοποιείται και βιώνεται  μέσα στον διαδικτυακό κόσμο. Το σώμα είναι ένα ιστορικό αρχείο καθώς  υποδέχεται συνεχείς εγγραφές  μέσα στον βιωμένο χρόνο, αλλά και λόγω των διαγενεακών μεταδόσεων τόσο  του τραύματος όσο και του αποθέματος.

Κοινωνικό γιατί υπάρχουν επιδράσεις από την κουλτούρα και τον πολιτισμό,  τις αξίες και την ηθική. Οι επιδράσεις είναι άλλοτε έμμεσες και άλλοτε  ασκούν με έναν άμεσο τρόπο κανονιστικές πολιτικές για τη χρήση του  σώματος, για το βίωμα του συναισθήματος για τα αξιακά και ηθικά πλαίσια. Το σώμα είναι ένα πολιτικό αρχείο γιατί σε αυτό έχουν ασκηθεί  βιοπολιτικές  από την παιδεία, τη θρησκεία, τον κυρίαρχο επιστημονικό  λόγο. Γιατί επίσης έχει αποικιοποιηθεί, εμπορευματοποιηθεί ή έχει  εργαλειοποιηθεί από την κουλτούρα της απόλαυσης και του θεάματος. Το σώμα επίσης είναι ένα συναισθηματικό  αρχείο γιατί έχει βιώσει είτε  ως υποκείμενο είτε ως ετεροβίωμα μια σειρά συναισθημάτων, που αναδύονται  μέσα από τις εμπειρίες του εαυτού ή των σημαντικών άλλων.

Ψυχικό γιατί έχουν καταγραφεί μια σειρά από ψυχικές διεργασίες που είναι  συνδεδεμένες  είτε με  το ενδοψυχικό είτε με   το συστημικό πεδίο.

 

 

Σώμα ορατών και αοράτων εαυτών

Ζαχαριάδης Τρύφων

(Ψυχαναλυτικός θεραπευτής,  συγγραφέας)

Ο άνθρωπος ενσαρκώνεται από και μέσα στην επιθυμία των άλλων. Η σχέση του όμως μαζί τους «εξανθρωπίζεται» στο πεδίο συναλλαγής των δικών του επιθυμιών. Είναι ψυχολογικό ον και η ουσιαστική επικοινωνία του με το περιβάλλον προϋποθέτει την εσωτερική του διαμεσολάβηση.

Από τη στιγμή της γέννησής του ο άνθρωπος-βρέφος διαθέτει ένα σώμα και μια αυτονόητη σκιά. Σε συμβολική αντιστοιχία συνδιαμορφώνεται σταδιακά το μωσαϊκό της λογικής των άλλων σε συνείδησή του και το πλέγμα των απαγορεύσεών τους σε ασυνείδητό του. Η αντανάκλασή τους στη ζωή του εξαρτάται από τη «σφυρηλάτηση» της αλήθειας των επιθυμιών που θα καταφέρει να διατηρήσει ως πυρήνα εαυτού και όχι ως αναμηρυκασμό των επιταγών του συνόλου.

Ανεξάρτητα από τις προσεγγίσεις των προαιώνιων μύθων, των αρχαίων και κατοπινών θρησκειών, καθώς και της εκάστοτε σύγχρονης επιστήμης, το άτομο στεκόταν πάντοτε αμήχανο στην αντιμετώπιση του πραγματικού του εαυτού και στην ευθύνη του να σχηματοποιήσει αντίληψη αίσθησής του στο πεδίο του φαντασιακού. Πρόκειται για διαχρονική πρόκληση, μέσω της οποίας η ανθρώπινη ύπαρξη δοκιμάζει να μεταβολίσει ψυχικά τον ορατό και αόρατο εαυτό της.

Ο Τρύφων Ζαχαριάδης, ψυχαναλυτικός θεραπευτής και συγγραφέας, γεννήθηκε στην Αθήνα. Παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Bologna. Σπούδασε Δημόσιο Δίκαιο και Πολιτικές Επιστήμες στη Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στο τέλος  της δεκαετίας του ’70 στράφηκε στο πεδίο της ψυχαναλυτικής θεωρίας όπου σταδιακά η ψυχοθεραπεία οριοθέτησε το αντικείμενο της ενασχόλησής του.

Με πρωτοβουλία του (2018), συνεργαζόμενος με παλαιούς μαθητές του, συνιδρύουν το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας Ομάδας και Οικογένειας (elekin.gr), αναλαμβάνοντας για την αρχική τετραετία Πρόεδρος.

Είναι Διευθυντής του Ινστιτούτου Ψυχοθεραπείας και Συναισθηματικής Ανέλιξης, τακτικό μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ψυχοθεραπευτών Ελλάδος,  του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Ψυχοθεραπείας (E.A.P.), της International Association for Group Psychotherapy and Group Processes, της International Family Therapy Association κ. ά.

Συνεργάστηκε ως εκπαιδευτής-διδάσκων με την Πανεπιστημιακή κλινική του Αιγινήτειου νοσοκομείου (2007-2009), με το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (2011-2012), με το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών συστηματικής Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (2011-2013). Επίσης συμμετείχε  ως εμπειρογνώμονας σε πρόγραμμα σχέσεων σχολικής κοινότητας που οργάνωσε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2011-2013). Έλαβε μέρος σε προγράμματα του ΚΕΘΕΑ καθώς και των  Ιδρυμάτων Μείζονος Ελληνισμού, Θεοχαράκη, Αικατερίνης  Λασκαρίδη (Πειραιάς), Πορφυρογένειο  (Αγριά Βόλου), Ανοιχτό Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κρήτης, ΕΛΚΕΠΑ, Εθνικό Οργανισμό Πρόνοιας, κ.ά.

Στα Ελληνικά Γράμματα εμφανίστηκε το 1970 με την ποιητική συλλογή ΛΥΠΕΣ, ακολούθησαν τα βιβλία Εγώ, Διηγήματα, 1972, Μετά ή 29η, Ποίηση (Ιωλκός), 1982, Περίπτωση για νηφάλιους, Νουβέλα (Comteκo), 1987, Ποιος εκπαιδεύει συναισθηματικά Ποιον, Δοκίμιο (Ελληνικά Γράμματα), 2009, (επανέκδοση 2011, Τόπος), (επανέκδοση 2018, Αρμός), Παλαιά Βιογραφία, Ποίηση (Αρμός), 2015, Συντροφικότητα Αποχωρισμός, Δοκίμιο (Αρμός), 2015, Τι έγινε ρε Φωτεινή, μυθιστόρημα 2017, (Αρμός). Το δαχτυλίδι της κυρίας Αλίξ, μυθιστόρημα 2019, (Αρμός).

 

 

Το δέρμα του σώματος και το δέρμα του ηθοποιού: 

ανάμεσα σε δυο κόσμους

Κανελλοπούλου Γεωργία

(Δερματολόγος και αφροδισιολόγος, θεατρολόγος, 

Υποψήφια Δρ θεατρολογίας)

Το δέρμα συνιστά το μεγαλύτερο όργανο του ανθρώπινου σώματος αλλά και ένα από τα πλέον σημαντικά για την επιβίωση του ανθρώπου. Αποτελεί ένα φυσικό όριο μεταξύ σώματος και εξωτερικού περιβάλλοντος, προστατεύει το σώμα από άγνωστους ή ανεπιθύμητους εισβολείς, έχει ρόλο θερμορρυθμιστικό, συνθέτει βιταμίνη D, άλλοτε απορροφά και άλλοτε παράγει, εκκρίνει βιολογικές ουσίες ή αποβάλλει ιδρώτα. Επιπρόσθετα, το δέρμα παρέχει αισθητικότητα, ώστε το σώμα να μπορεί να αντιλαμβάνεται το άγγιγμα, την πίεση, το ζεστό, το κρύο αλλά και τον πόνο. Ωστόσο, στην καθημερινή ιατρική πρακτική συχνά παρατηρούμε ότι το δέρμα επίσης καλύπτει, κρύβει, κουκουλώνει καταστάσεις, συσσωρεύει εξωτερικές επιδράσεις, έχει μνήμη, είναι έμφυλο, γίνεται σύμβολο ερωτισμού, φαντασιώσεων και πηγή καλλιτεχνικής δημιουργίας, διεκδικεί ταυτότητες, είναι ορατό, εικονοποιεί το σώμα, καθρεφτίζει την ψυχή, χαϊδεύει και χαϊδεύεται, ανατριχιάζει, αντιλαμβάνεται, κόβεται, ράβεται αλλά και αναγεννάται, συγκρούεται, αντιδρά, ακτινοβολεί ή ζαρώνει, μυρίζει, φθείρεται, λεπταίνει, αρρωσταίνει, γερνάει, πρήζεται, φλεγμαίνει, προδίδει. Αν το δέρμα, άλλοτε ανεξήγητα εύθραυστο και άλλοτε απρόσμενα ανθεκτικό, αποτελεί μια επιφάνεια διεπαφής δυο κόσμων, το ίδιο δεν κάνει και το σώμα του ηθοποιού πάνω στη σκηνή; Πολλώ δε μάλλον, εφόσον, τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στη θεατρική τέχνη, το όριο μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου είναι πολύ πιο ρευστό απ’ ό,τι συνήθως νομίζουμε.

Η Γεωργία Κανελλοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα και μοιράζει το χρόνο της ανάμεσα στην Ιατρική και το Θέατρο.

Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, κάτοχος της ιατρικής ειδικότητας της Δερματολογίας – Αφροδισιολογίας και εργάζεται ως Δερματολόγος και Αφροδισιολόγος. Διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο και είναι επιστημονική συνεργάτης του Δερματολογικού Τμήματος του νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ. Εξειδικεύεται σε όλο το φάσμα της Δερματολογίας, με κυριότερους τομείς τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (μετεκπαίδευση στη Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων του νοσοκομείου ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΥΓΓΡΟΣ), την ψωρίαση, την παιδοδερματολογία, τα δερματολογικά lasers και την κρυολιπόλυση.

Παράλληλα, είναι αριστούχος απόφοιτος του Τμήματος Θεάτρου (integrated master) της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στην κατεύθυνση της Δραματολογίας – Παραστασιολογίας. Ασχολείται ερευνητικά με τη θεατρολογία καθώς και με το νεοσύστατο πεδίο των Medical Humanities και ετοιμάζει τη διδακτορική της διατριβή πάνω στο ζήτημα της ανίατης ασθένειας στο σύγχρονο ευρωπαϊκό δράμα με τη συνεπίβλεψη του Πανεπιστημίου της Σορβόνης στο Παρίσι (Université Sorbonne Nouvelle − PARIS 3, École Doctorale Arts et Médias, Institut de Recherche en Études Théâtrales) και του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Σχολή Καλών Τεχνών, Τμήμα Θεάτρου).

 

Ιατρική και λογοτεχνία

Καράβατος Θανάσης

(Ψυχίατρος, Ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ, εκδότης του σύναψις)

«Αγαπημένο τέκνο της συνάντησης των επιστημών με τη λογοτεχνία είναι η ιατρική», έγραφε μια γνωστή Γαλλίδα καθηγήτρια λογοτεχνίας (Edwige Fusaro),  παραπέμποντας στην ινδοευρωπαϊκή ρίζα med– [φροντίζω] και το αρχαιοελληνικό μέδομαι [μεριμνώ, έχω την έγνοια, επινοώ]. Η ίδια τόνιζε ακόμα πως η ιατρική είναι «η λιγότερο επιστημονική» μεταξύ των επιστημών, όντας πιο κοντά στις επιστήμες του Ανθρώπου, καθώς είναι ιδιαίτερα αισθητός ο λογοτεχνικός της χαρακτήρας στην κλινική της πράξη». Εκεί δηλαδή, προσθέτω, όπου ο γιατρός έχει μπροστά του μια κλινική εικόνα, τη διήγηση του αρρώστου και την ιατρική του εξέταση, αναζητώντας σημειολογικά ευρήματα που θα μεταφράσει νοσολογικά, καταφεύγοντας στην τρέχουσα επιστημονική γνώση (θεωρία και πράξη) για να διατυπώσει μια διάγνωση και να καθορίσει μια θεραπεία. Κι ας προσθέσω και μια άλλη σχετική επισήμανση : η επιστήμη «διψάει για λέξεις» και η λογοτεχνία «διψάει για επιστήμη».

Στο ίδιο πλαίσιο θα τονιστεί πως η ιατρική ως τέχνη δέχεται και τις επιρροές του κοινωνικο-ιστορικού περιβάλλοντος και, φυσικά, ως επιστήμη μπορεί να σφάλλει. Προσοχή όμως, η διαψευσιμότητα του Popper είναι κριτήριο επιστημοσύνης και συμβάλλει με τον τρόπο της στην ανανέωση των επιστημών. Πρόβλημα δεν είναι το «σφάλλειν», αλλά η ιδεολογική, κάποιες φορές, χρήση της επιστήμης που μπορεί να προωθείται και λογοτεχνικά. Παράδειγμα, η έκδοση στην Αθήνα του 1880, της Νανάς του Ζολά που διέχεε στο ευρύ κοινό τις περί εκφυλισμού θεωρίες. Απαράλλακτα, όπως αργότερα ο Καζαντζάκης τον νιτσεϊσμό και τον μπερξονισμό κι ο Καραγάτσης έναν κάποιο φροϋδισμό»

Κι ας τονίσω ακόμα ότι στη θεραπευτική συνάντηση γιατρού-ασθενούς, ο γιατρός θα αναλάβει την ευθύνη μιας απόφασης εξ ου και η ηθική διάσταση της ιατρικής. Γι’ αυτό άλλωστε, έννοιες, όπως υγεία, ασθένεια / νόσος / αρρώστια (όπως κι αν λέγονται στα λεξικά), «ενσωματώνουν [και] αξιακές κρίσεις».

Ο Θανάσης Καράβατος είναι ψυχίατρος, ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ. Γέννηση το 1940, εγκύκλιες σπουδές στη Θεσσαλονίκη. Προπτυχιακές σπουδές στην Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ – ειδίκευση στην ψυχιατρική [1972-1975] και μεταπτυχιακές σπουδές  στη Γαλλία – Παρίσι, ως υπότροφος της γαλλικής κυβέρνησης [Assistant étranger des Hôpitaux de Paris – Οκτ.1975-Δεκ. 1976]

Μέλος του ΕΔΠ από το 1977 και διευθυντής της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΠΘ, από το 1998 μέχρι την αφυπηρέτησή του το 2007 – καθηγητές του ο Α. Διακογιάννης και ο Χ. Φωτιάδης. Μετεγκατάσταση της Κλινικής από το ΨΝΘ και ανάπτυξη ψυχιατρικής Κλινικής στο Γενικό Νοσοκομείο Παπαγεωργίου [Σεπτ 2003]. Εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο σε θέματα ιστορίας και θεωρίας της κλινικής ψυχιατρικής – νευροψυχολογίας, και μετεκπαιδευτικά μαθήματα για τους ειδικευόμενους της κλινικής.

Εκδοτικό – Συγγραφικό έργο: ● Επιστημονικά άρθρα στον ελληνικό και διεθνή επιστημονικό τύπο,  ● 5 τεύχη μετεκπαιδευτικών μαθημάτων της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΠΘ με τίτλο Εντός, Εκτός & Επί της Ψυχιατρικής [2002-2004] , ● το περιοδικό Σύναψις,  3μηνιαία Επιθεώρηση Ψυχιατρικής, Νευροεπιστημών & Επιστημών του Ανθρώπου,  [2005- μέχρι σήμερα 67 τεύχη] ● Βιβλία: (α) Τα πρώτα βήματα της ψυχολογίας στην Ελλάδα – η Ψυχολογία – 1841 του Γεωργίου Σερούιου [1991], (β) Για μια Μηαθεωρητική ψυχιατρική [1912], (γ) Έχει και η νοσταλγία την ιστορία της [2013] (δ) Έχει και το γήρας τις ηλικίες του [2013], (ε) Η ανάδυση της έννοιας «ψυχική νόσος» στον ευρωπαϊκό πολιτισμό [2017], (στ) Ο Ροΐδης και η «νευροεπιστήμη» του 19ου αιώνα [2017], (ζ) Φρενολογία στα ελληνικά [2020], (η) (Ψυχ)Ιατρική και Λογοτεχνία [2022].

 

Το σώμα καταγράφει

Καραμαλή – Ντουμάνη Λένα 

(Ψυχοθεραπεύτρια,  συγγραφέας)

Οτιδήποτε βιώνουμε, οι σκέψεις, η διάθεση, τα συναισθήματα μας, οι πράξεις μας, επηρεάζουν το σώμα μας. Επηρεάζεται η συμπεριφορά́ και η υγειά των κυττάρων μας. Η ποιότητα της υγείας μας επηρεάζεται από όλα όσα κάνουμε. Ο τρόπος με τον οποίο έχουμε την ικανότητα να προσδιορίζουμε την παρουσία ή την απουσία  κινδύνου  στην καθημερινότητα μας, το πότε και το πως κινητοποιούμε τους αμυντικούς μηχανισμούς μας, και πότε ανακτούμε το αίσθημα της ασφάλειας και της πραγματικής χαλάρωσης έχουν μεγάλη σημασία. Όταν ο οργανισμός μας αντιλαμβάνεται κάτι ως απειλή́, το σώμα αντιδρά́ με έναν συγκεκριμένο αντανακλαστικό́ αμυντικό́ τρόπο. Θα τρέξει να κρυφτεί́ ή θα προετοιμαστεί́ για μάχη.  Αν δεν μπορέσει να κάνει τίποτε από́ τα δυο, θα παγώσει και θα μείνει ακίνητο. Aυτή είναι η βιολογική́ απάντηση που έχει το σώμα μας όταν βρισκόμαστε σε κίνδυνο (Flight/Flight/Freeze).

Οι τραυματικές εμπειρίες  αφήνουν τα ίχνη τους στον νου, στα συναισθήματά μας αλλά επηρεάζουν και τη βιολογία μας. Κάθε τραυματικό γεγονός προκαλεί αλλαγές στη φυσιολογία του οργανισμού μας. Το σώμα μας καταγράφει τα πάντα. Ακόμη και η  γήρανση δεν έχει να κάνει μόνο με το πέρασμα του χρόνου αλλά και με τον τρόπο της ζωής μας. Όμως τι είναι αυτό που μας κάνει να γερνάμε με διαφορετικούς ρυθμούς; Τι μας κάνει πιο επιρρεπείς στη γήρανση και στις ασθένειες;

Τα τελομερή είναι μια πρόσφατη ανακάλυψη (10 ετών) από τη βραβευμένη με Νόμπελ μοριακή βιολόγο Elizabeth Blackburn. Είναι τα προστατευτικά άκρα των χρωμοσωμάτων μας και μοιάζουν σαν τις άκρες από τα κορδόνια των παπουτσιών. Όσο μεγαλώνουμε, έχουν την τάση να κονταίνουν. Το μήκος τους είναι δείκτης φθοράς του σώματος, o οποίος προσδιορίζει την ταχύτητα με την οποία γερνάει κάθε κύτταρο, υποδηλώνοντας την ηλικία των κυττάρων μας. Τα τελομερή δείχνουν τα επίπεδα της γήρανσης του οργανισμού μας αλλά και πόσο ευάλωτοι είμαστε στις ασθένειες.

Το πιο σημαντικό στην ανακάλυψη αυτή είναι ότι υπάρχει η δυνατότητα να επιβραδυνθεί η φθορά, ακόμη και να αντιστραφεί.

Οι ερευνητές βρήκαν ότι διάφορα αρνητικά́ μοτίβα σκέψης, όπως ο τρόπος που αντιδρούμε όταν έχουμε έντονο άγχος, η κυνική́ εχθρότητα, η απαισιοδοξία, ο συνεχής μηρυκασμός των προβλημάτων με αρνητικά́ σενάρια, τα οποία έρχονται στο μυαλό́ μας ξανά́ και ξανά́, είναι οι βασικοί́ παράγοντες που κονταίνουν τα τελομερή και ευνοούν διάφορες αρρώστιες, όπως για παράδειγμα τις καρδιακές παθήσεις. Η διαχείριση του στρες είναι από́ τους καταλυτικούς παράγοντες που επηρεάζουν σημαντικά́ το μήκος των τελομερών μας. Αυτό́ σημαίνει ότι αν αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, κάποιες από́ τις πεποιθήσεις μας, κάποιες από τις συνήθειες μας, αυτό μπορεί να επηρεάσει ακόμη και τον τρόπο που θα εκφραστούν τα γονίδιά μας, κάτι που μας δίνει ευθύνη και έλεγχο στη ζωή́ μας. Θα δούμε διάφορους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να εκμεταλλευτούμε αυτή́ τη σύνδεση για να είμαστε πιο υγιείς ψυχικά και σωματικά.

Η Λένα Καραμαλή-Ντουμάνη είναι ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέας. Σπούδασε Ψυχολογία και Κοινωνιολογία στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος. Έκανε εκπαίδευση στην Ελληνική Εταιρεία Αναλυτικής Ομαδικής και Οικογενειακής Ψυχοθεραπείας (Ε.Ε.Α.Ο&Ο.Ψ.). Είναι Πρόσεδρο μέλος του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Ινστιτούτου Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας Ομάδας και Οικογένειας (ΕΛ.ΕΚ.ΙΝ). Ασχολήθηκε επί σειρά ετών με υποστηρικτικές ομάδες. Τα τελευταία οκτώ χρόνια έζησε στο Λονδίνο όπου παρακολούθησε σειρά σεμιναρίων Θετικής Ψυχολογίας, Νευροεπιστήμης και Ευεξίας. Το 2021 εκδόθηκε από τις Εκδόσεις Λιβάνη το βιβλίο της “Θέλω να είμαι Καλά”.

 

Το σώμα στη νεοελληνική ποίηση του μεσοπολέμου

Καράμπελας Σάββας 

(Δρ Φιλολογίας, ποιητής)

Πριν στρέψει το πιστόλι στην καρδιά και αυτοκτονήσει το 1928, ο Γ. Κ. Καρυωτάκης είχε αποδώσει ποιητικά την παράδοση του σώματος στο θάνατο. Ο Πόνος του ανθρώπου (και των Πραμάτων), κατά τον τίτλο της πρώτης ποιητικής συλλογής του (1919), είναι διαλυτικός του σώματος έως το βιολογικό τέλος της ζωής. Το ημιθανές ποιητικό υποκείμενό του δεν βιώνει τη φυσική πορεία, που καταγράφει στην Αλεξάνδρεια ο Κ.Π. Καβάφης, από την ηδονή του σώματος έως τη φθορά του. Η ανατροπή της νομοτέλειας από τον παραβάτη ποιητή προκάλεσε την αντίδραση της λογοτεχνικής κριτικής, ωσάν ιατρικής επιστήμης απέναντι σε ψυχική πάθηση. Το έργο του Καρυωτάκη ήταν αντιπροσωπευτικό ενός βιώματος στην ελληνική κοινωνία του μεσοπολέμου, που επιχειρήθηκε να εξυγιανθεί στο ιστορικό πλαίσιο της δεκαετίας του 1930, όπου η τέχνη δεν έμεινε ανεπηρέαστη από την πολιτική και την ιδεολογία. Ως θεραπεία της ποίησης προβλήθηκε από την κριτική η αισθητική και ηθική της νεότερης γενιάς των Ελλήνων ποιητών και ως επίτευγμά της η επούλωση του τραύματος: Στα δικά του πρώτα έργα, Στροφή (1931), Στέρνα (1932) και Μυθιστόρημα (1935), ο Γ. Σεφέρης ψηλαφεί τις πληγές και συμφιλιώνεται με το σώμα. Από την απτή αίσθησή του εμβαθύνει στο άυλο περιεχόμενό του. Η ποιητική διάσταση του σώματος διευρύνεται στα «Πρώτα ποιήματα» του Ο. Ελύτη το 1935. Το ανίατο σώμα στην ποίηση του Καρυωτάκη αποκαθίσταται από τον Σεφέρη και τον Ελύτη και η ηδονή των κορμιών από τα ποιήματα του Καβάφη μετουσιώνεται σε αυτά του Α. Εμπειρίκου. Η απελευθέρωση του ασυνείδητου από τους υπερρεαλιστές ποιητές προκαλεί καινούργιες απεικονίσεις του σώματος, με μείζον παράδειγμα το έργο του Ν. Εγγονόπουλου. Από τη δεκαετία του 1920, τότε που έπασχε, έως το τέλος της εποχής του μεσοπολέμου, το σώμα αναζωογονήθηκε και νέες μορφές αποκαλύφθηκαν στις αναπαραστάσεις του από τους ενδοσκόπους ποιητές.

Ο Σάββας Καράμπελας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1975 και είναι πτυχιούχος και διδάκτωρ Νέας Ελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Δίδαξε λογοτεχνία σε Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και εργάστηκε σε διεθνή ερευνητικά προγράμματα. Ανακοίνωσε και δημοσίευσε μελέτες του στην Ελλάδα και το εξωτερικό με πολλαπλές ετεροαναφορές (citations). Το 2016 εξέδωσε τη συλλογή ποιημάτων του με τίτλο Στο θάλαμο του μεταφραστή που απασχόλησε την κριτική.

 

Το σώμα στο ποιητικό έργο της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ

Κεφαλέα Κίρκη

(Καθηγήτρια Συγκριτικής Λογοτεχνίας –

Θεολογική Σχολή ΕΚΠΑ)

Η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ (1939-2020) υπήρξε από τις σημαντικότερες γυναικείες ελληνικές ποιητικές φωνές της εποχής μας. Το σώμα στην ποίησή της αποτελεί βασικό συστατικό: είναι ένας μικρόκοσμος που μιλάει, πονάει, αναπνέει, ερωτεύεται και συνδέεται με συναισθηματικές,  ψυχικές και πνευματικές καταστάσεις. Η φύση είναι κι αυτή άρρηκτα συνδεδεμένη με το σώμα: τα δέντρα, τα φυτά, τα βουνά, η θάλασσα επικοινωνούν με το σώμα, ενώ και οι πέντε αισθήσεις κυριαρχούν στο ποιητικό σύμπαν της Αγγελάκη-Ρουκ. Πολλοί μελετητές διακρίνουν την επίδραση του Σεφέρη στο έργο της: ο στίχος του «κατά βάθος ο ποιητής έχει ένα θέμα: το ζωντανό σώμα του», είναι ένας στίχος που την ακολουθεί μέχρι το τέλος της ποιητικής της δημιουργίας.

Στη σύντομη εισήγησή μου θα εστιάσω σε συγκεκριμένα ποιήματα, στα οποία το σώμα με τις ποικίλες εκφάνσεις του, παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο έργο της σπουδαίας ποιήτριας.

Η Κίρκη Κεφαλέα είναι καθηγήτρια Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η διδακτορική της διατριβή Das Land der Griechen: Studien zur Griechenlandrezeption in der modernen europäischen Erzählliteratur (Η γη των Ελλήνων: Μελέτες για την πρόσληψη της Ελλάδας από τη σύγχρονη ευρωπαϊκή πεζογραφία) εκδόθηκε το 1995 από τον γερμανικό εκδοτικό οίκο Königshausen @ Neumann. Επιπλέον έχει δημοσιεύσει τα βιβλία: Οργή Θεού: οι ελληνικές εκδοχές της ‘Ελεονώρας’ του Μπύργκερ (Νεφέλη 1999), Μη μου άπτου! Η εικόνα της Μαγδαληνής στη νεοελληνική ποίηση (Ίνδικτος 2004, Gutenberg 2015), Κραταιά ως Θάνατος Αγάπη. To Άσμα Ασμάτων στη νεοελληνική λογοτεχνία (Gutenberg 2013), Τοπία της ψυχής. Μελέτες για τη νεότερη λογοτεχνία (Αρμός, 2018) κ.ά. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται, μεταξύ άλλων, γύρω από την πρόσληψη της Ελλάδας στη σύγχρονη ευρωπαϊκή λογοτεχνία, γύρω από τις σχέσεις της θρησκείας με τη λογοτεχνία και την απήχηση των βιβλικών κειμένων στη νεότερη λογοτεχνία.

 

Μπαμπά, κοίταξέ με… Σου αρέσω;

Κοντογεωργίου Ασημίνα 

(Πρ. Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου,  φυσικός, φοιτήτρια ψυχολογίας)

Ο σύνδεσμος πατέρα – κόρης και η σημαντικότητα της σχέσης τους έχει μελετηθεί και σχολιασθεί πολλαπλώς. Όμως, η πατρική πείνα (father hunger_όρος που για πρώτη φορά εισήγαγε η Maine  το 1991) παραμένει ένα θέμα για κλινική εξέταση και έρευνα, ιδίως στον τομέα των διατροφικών διαταραχών. Είναι η βαθιά, επίμονη λαχτάρα που έχουν όλα τα παιδιά για μια στενή και αγαπητική σχέση με τον πατέρα τους. Όταν αυτή η λαχτάρα ικανοποιείται, τα παιδιά έχουν την τάση να μεγαλώνουν νιώθοντας αυτοπεποίθηση, συναισθηματική ασφάλεια και ανθεκτικότητα.

Από ψυχαναλυτική άποψη, αυτό  που φαίνεται να διαφοροποιεί τον ”πατέρα” από άλλα αντικείμενα στο νοητικό κόσμο είναι ο συμβολικός ρόλος που αναλαμβάνει, επιμένοντας στην εγκατάλειψη των παντοδύναμων φαντασιώσεων και στον έλεγχο των αρχέγονων παρορμήσεων. Γίνεται θεμελιώδης στη ζωή του υποκειμένου, έτσι ώστε ένα ρεαλιστικό όραμά να είναι να μπορεί να λάβει δημιουργικά πλήρη και γνήσια ικανοποίηση από τις ανθρώπινες σχέσεις και από την πραγματικότητα στην οποία εμπλέκεται.

Για το λόγο αυτό δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός, ότι από έρευνες φαίνεται οι πατέρες να ασκούν μεγάλη επιρροή στην εικόνα του σώματος, στην αυτοπεποίθηση και στην υγεία της κόρης τους. Μπορούν να συμβάλουν στην ανθυγιεινή στάση της απέναντι στο σώμα της και το φαγητό ή να προωθήσουν την ανάκαμψη. Τα κορίτσια με υψηλής ποιότητας σχέσεις με τον πατέρα τους έχουν λιγότερες πιθανότητες να είναι υπέρβαρα και έχουν περισσότερες πιθανότητες να κοιμούνται αρκετά, γεγονός που συνδέεται με καλύτερη γενική υγεία και λιγότερη παχυσαρκία από ό,τι οι κόρες με εχθρικές, έντονα συγκρουσιακές σχέσεις. Επίσης, έχουν υψηλότερη αυτοεκτίμηση και εμφανίζουν σπανιότερα κατάθλιψη, όταν οι πατέρες τους τις βοηθούν να αισθάνονται καλά με την εμφάνισή τους.

Για πάρα πολύ καιρό, οι διατροφικές διαταραχές θεωρούνταν ως “γυναικεία ζητήματα” και οι πατέρες αποκλείονταν ή περιθωριοποιούνταν στη διαδικασία θεραπείας. Οι παλαιότερες θεωρίες απέδιδαν την ευθύνη για τις διατροφικές διαταραχές κυρίως στις πιέσεις της κοινωνίας προς τις γυναίκες να είναι υπερβολικά αδύνατες, ενώ οι πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι γενετικοί παράγοντες και η οικογενειακή δυναμική παίζουν πολύ μεγαλύτερο ρόλο – ιδίως η σχέση πατέρα – κόρης. Μια κόρη έχει περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξει διατροφική διαταραχή εάν ο πατέρας της ασκεί συνεχώς κριτική στο βάρος της ή φαίνεται να νιώθει εξαιρετικά άβολα με την σωματική και σεξουαλική της ωρίμανση. Κινδυνεύει επίσης περισσότερο αν νιώθει ότι αγνοείται, απορρίπτεται ή δεν την αγαπιέται από αυτόν. Στην εμμονική της αναζήτηση της τελειότητας, πιέζει τον εαυτό της να είναι μια εξαιρετική μαθήτρια, μια πολύ καλή αθλήτρια και να έχει μεγάλη κοινωνική επιτυχία.

Ακόμη και σε οικογένειες με υψηλές συγκρούσεις, αν η κόρη έχει μια ζεστή σχέση με τον πατέρα της, είναι λιγότερο πιθανό να πάθει κατάθλιψη ή ανορεξία. Επιπλέον, η σχέση μεταξύ των διατροφικών διαταραχών και της ποιότητας της σχέσης γονέα – παιδιού ήταν δυο φορές πιο ισχυρή για τους πατέρες από ό,τι για τις μητέρες.

Καθώς ενηλικιώνονται, οι κόρες «απόντων» ή αδιάφορων πατέρων κινδυνεύουν να εκθέσουν το σώμα τους σε κακοποιητικές συμπεριφορές εκ μέρους άλλων ανδρών ή να συνεχίσουν να το κακοποιούν οι ίδιες, γιατί ο πατέρας δεν τους καθρέφτισε την ανεκτίμητη αξία και την ομορφιά του σώματός τους, του εαυτού τους δηλαδή, από τότε που εκείνες τον ρώτησαν συνειδητά ή όχι, με το λόγο ή τη στάση του σώματός τους  αν αξίζουν στα δικά του μάτια.

Πλέον,  μέσα από τον σύγχρονο ρόλο τους οι πατέρες είναι πολλά περισσότερα από αυτούς που εξοικονομούν τα μέσα για τη διαβίωση της οικογένειάς τους. Καθώς μεγαλώνουν, τα παιδιά τους είναι λιγότερο άκαμπτα στα στερεότυπα του φύλου τους και πιο ανθεκτικά στο στρες.  Τα κορίτσια  είναι πιο πρόθυμα να δοκιμάσουν νέα πράγματα, χαρούμενα και ευτυχισμένα. Οι άνδρες / πατέρες έχουν την ευκαιρία να έρθουν πιο κοντά στις κόρες και στις συντρόφους τους, να διερευνήσουν και να προσπαθήσουν να κατανοήσουν τις ανάγκες τους να τις αγαπήσουν και να αγαπηθούν.

Η Ασημίνα Κοντογεωργίου είναι Φυσικός (ΕΚΠΑ), με Μεταπτυχιακό (Université Paris 7) και Διδακτορικό (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) στη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών. Μεταπτυχιακό στην Οργάνωση και Διοίκηση Σχολικών Μονάδων (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) και 3^ης Φοιτήτρια στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Στο πλαίσιο Επαγγελματικής και Προσωπικής ανάπτυξης συμμετείχε σε πολλά βιωματικά και μη σεμινάρια με θεματικές από το χώρο της Ψυχολογίας. Ως Σχολική Σύμβουλος για 10 χρόνια στη Λάρισα & την Πιερία, όπως και ως Συντονίστρια Εκπαιδευτικού έργου για 4 χρόνια στην Αττική κλήθηκε να συνεισφέρει στην ομαλοποίηση συγκρουσιακών και άλλων ψυχοπιεστικών καταστάσεων στη σχολική κοινότητα αλληλοεπιδρώντας με εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς.

 

Σώμα και Τραύμα

Σωματικές αισθήσεις και συμπτώματα του σώματος  ως  δρόμος που μας οδηγεί στο τραύμα 

Κουνιάκης Φώτης

(Ψυχίατρος, συστημικός ψυχοθεραπευτής)

Το σώμα  μιλάει μέσω του πόνου, των αισθήσεων και των αισθητηριακών βιωμάτων που νιώθει, θυμάται και ο άνθρωπος δύναται  με τη βοήθεια του σώματος να θυμηθεί . Στην παρουσίαση αυτή θα γίνει αναφορά σε μια γυναίκα που παρουσίαζε  όταν προσήλθε  μελαγχολία  (έντονη το τελευταίο εξάμηνο) και που στη διάρκεια των συναντήσεων  και μετά από ένα χρόνο αρχίζει να θυμάται εικόνες, μυρωδιές, συμβάντα  και τις οποίες συνδέει με γεγονότα του παρελθόντος και με τραυματικές εμπειρίες. Η συνειδητοποίηση του τραύματος (παρόλο το φόβο της αποδόμησης που αυτή φέρνει , ακόμα και αν αυτή γίνεται εν μέρει)  βοηθάει στην απελευθέρωση του σώματος από το σύμπτωμα. Επίσης θα μιλήσουμε για έναν πρόσφυγα με ιστορικό βασανιστηρίων και κακοποίησης στη χώρα  του  ο οποίος προσέρχεται με πονοκεφάλους, διάχυτα άλγη στο σώμα, μυρωδιές, κούραση, ιδέες παρακολούθησης, παραισθήσεις και ΄φωνές΄. Η προσπάθεια που έγινε είναι να προσεγγιστεί με βάση τις ανάγκες του και στη διάρκεια του χρόνου και αφού μας εμπιστεύτηκε μας μίλησε για τα τραυματικά του βιώματα, όπου μέσα από αυτά φωτίστηκαν διαφορετικά τα συμπτώματα που παρουσίαζε στο σήμερα.

Ο Φώτης Κουνιάκης έχει σπουδάσει Ψυχιατρική και έχει εκπαιδευτεί στην Συστημική Ψυχοθεραπεία στο ΑΚΜΑ, παράλληλα έχει παρακολουθήσει σεμινάρια επιδιώκοντας να  προσεγγίσει τον άνθρωπο  ολιστικά. Εργάζεται  ψυχοθεραπευτικά στο ιδιωτικό του ιατρείο, είναι επιστημονικός υπεύθυνος στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Παιδαγωγικής και εργάζεται στο Κέντρο Ημέρας Βαβέλ για Πρόσφυγες όπου δουλεύει με ανθρώπους που έχουν υποστεί  βασανιστήρια. Ενδιαφέρεται για το θέατρο όπου το σώμα είναι το μοναδικό εργαλείο  του ηθοποιού. Το σώμα μας φέρει επάνω του όλες τις αναμνήσεις μας και μέσω αυτού  μπορούμε να μάθουμε πολλά.

 

Χοροθεραπεία:
Το σώμα ως φορέας  της μοναδικής προσωπικής μας ιστορίας

Κουτίβα Ιωάννα 

(Χοροθεραπεύτρια)

Το ομιλούν σώμα μέσω της ελεύθερης κινητικής έκφρασης αποκαλύπτει ασυνείδητα μεταμφιεσμένα περιεχόμενα, αισθάνεται, θυμάται, αφηγείται την ιστορία του.  Η κίνηση ως ενδιάμεσος χώρος διευκολύνει την έκφραση ασυνείδητων διαδικασιών, οι άμυνες ατονούν, το άγχος υποτάσσεται και μετουσιώνεται σε δράση δημιουργική, η οποία απελευθερώνει το κεκαλυμμένο δυναμικό μέσα μας.

Μέσα από την παρουσίαση κλινικών παραδειγμάτων θα κατανοήσουμε ότι η δημιουργικότητα μαζί με τη φαντασία, μάς πηγαίνουν πέρα από την προσωπική μας εμπειρία και ιστορία για να δρομολογήσουν νέες ιδέες και εικόνες, νέα συναισθήματα, νέες εμπειρίες. Είναι μια ικανότητα που την έχουμε όλοι και είναι καλλιεργήσιμη. Η τέχνη, με τη δημιουργικότητα που τη χαρακτηρίζει, αποτελεί τον καταλύτη της παραπάνω διαδικασίας.

Στο δημιούργημα, παράγωγο της ενσώματης κίνησης, δίνεται χώρος και χρόνος, έτσι ώστε το μη λεκτικό να λεκτικοποιηθεί και το άμορφο υλικό να νοηματοδοτηθεί. Ο θεραπευόμενος, είναι το έργο τέχνης που φέρει το παρελθόν του και πάνω του σμιλεύεται το παρόν του.

Η Ιωάννα Κουτίβα γεννήθηκε στην Ελλάδα και έζησε στην Αυστραλία και στην Γερμανία. Σπούδασε στην Αθήνα Γερμανική Φιλολογία και στην Γερμανία Γλωσσολογία, Μεθοδική/Διδακτική της Ξένης Γλώσσας και Παιδαγωγικά. Δίδαξε στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο στο “Τμήμα Ξένων Γλωσσών Μετάφρασης και Διερμηνείας” και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στο “Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας”.

Ολοκλήρωσε τον τριετή κύκλο εκπαίδευσης Χοροθεραπείας που οργανώνει η Ένωση Χοροθεραπευτών Ελλάδας. Έχει παρακολουθήσει το πενταετές πρόγραμμα της Ελληνικής Εταιρείας Αναλυτικής Ομαδικής & Οικογενειακής Ψυχοθεραπείας. Η σύζευξη της Χοροθεραπείας και της Ψυχανάλυσης ως θεραπευτικών εργαλείων, της προσφέρει μια σφαιρική κατάρτιση, η οποία αποτελεί σημαντικό εργαλείο στη δουλειά της Χοροθεραπεύτριας.

Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια θεραπείας μέσω Τέχνης στην Ελλάδα και στην Γερμανία. Απασχολήθηκε ως Χοροθεραπεύτρια στο Κέντρο Απεξάρτησης “18 ΑΝΩ”, στη Στέγη Γερόντων Φιλόπτωχων “Αγ. Νεκτάριος” και στη Στέγη Υποστηριζόμενης Διαβίωσης “Ηλιάνθη” του Κέντρου Κοινωνικής Φροντίδας Ατόμων με Νοητική Υστέρηση “Εστία”. Έχει διοργανώσει βιωματικές ομάδες Χοροθεραπείας στα πλαίσια του Ελληνογερμανικού Αθλητικού και Πολιτιστικού Συλλόγου στη Γερμανική Σχολή Αθηνών και στο Κολλέγιο Αθηνών.

Είναι τέως Αντιπρόεδρος της Ένωσης Χοροθεραπευτών Ελλάδας. Διετέλεσε μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Χοροθεραπείας που διοργανώνει η Ένωση Χοροθεραπευτών Ελλάδας. Είναι η ιδρύτρια και συντονίστρια του Κέντρου Χοροθεραπείας ΣΥΝΚΙΝΟΥΜΑΙ. Συντονίζει και διοργανώνει σεμινάρια, εργαστήρια και βιωματικές ομάδες Χοροθεραπείας. Αναλαμβάνει ατομικές συνεδρίες Χοροθεραπείας και Συμβουλευτικής.

 

Όταν η ψυχή «ζωγραφίζει» με πόνο στο σώμα…

Λεονάρδου Μάρω 

(Εκπαιδευόμενη αναλυτική ψυχοθεραπεύτρια ομάδας, 

ζεύγους και οικογένειας, 5^ο έτος ΕΛ.ΕΚ.ΙΝ.)

Η Λίνα είναι 30 ετών. Πάσχει από ινομυαλγία και νευρική ανορεξία τα τελευταία 4 χρόνια, ενώ έχει κοπεί και η περίοδός της. Η Λίνα τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται σε χώρα της Μέσης Ανατολής, σε αντικείμενο διαφορετικό από την αρχιτεκτονική εσωτερικού χώρου που σπούδασε, επειδή όπως μου εξηγεί δεν είχε άλλη επαγγελματική διέξοδο. Ήρθε σε μένα μετά το αρχικό τηλεφώνημα της μητέρας της, που είναι δασκάλα και ζει σε επαρχιακή πόλη της Ελλάδας, και μέχρι σήμερα έχουμε συμπληρώσει 8 μήνες θεραπείας ( μέσω zoom) , συνολικά 30 συνεδρίες. Αρχικά, η ίδια, όπως και η μητέρα της μου λέει ότι θα ήθελε να είναι λιγότερο αυστηρή με τον εαυτό της.

Δεν ήταν πάντα ανορεξική, αντίθετα είχε μάλλον παραπανίσια κιλά όπως πιστεύει, και έτρωγε πάντα πολύ, με αποτέλεσμα πάντα να της γίνεται παρατήρηση στο οικογενειακό τραπέζι ότι τρώει υπερβολικά. Τα πρώτα συμπτώματα της ινομυαλγίας , αλλά και έντονο άγχος εμφανίστηκαν το 2019, όταν μετά από προτροπή της μητέρας της επιχείρησε να δώσει εξετάσεις στο Πολεμικό Ναυτικό και ακολούθησε η νευρική ανορεξία, επειδή πονούσε υπερβολικά, ήταν αναγκασμένη να εγκαταλείψει τη γυμναστική που αγαπούσε και σταμάτησε να τρώει. Ετσι ενώ το 2018 ήταν 74 κιλά, με ύψος 1,72 το 2022 έφτασε 48, και σήμερα έχει καταφέρει να σταθεροποιηθεί στα 55 με 56.

Η ίδια μου έχει πει επανειλημμένα, ότι χρησιμοποιεί το σώμα της σαν σκουπιδοτενεκέ, όταν τρώει. Το φαγητό για εκείνην είναι ο «εχθρός», ενώ επιμένει να διαχωρίζει την ψυχή που είναι κάτι ευγενές από το «βρώμικο» σώμα, πιστεύει μάλιστα στην μετενσάρκωση, που την κάνει να είναι αισιόδοξη για μια καλύτερη ζωή στο μέλλον.

Όπως γράφει η Πιέρα Ωλανιέ στο βιβλίο της «Η βία της ερμηνείας», ( σελ.84), είναι όπως όταν η ψυχή  ανακαλύπτει ότι βρίσκεται σε κατάσταση έλλειψης, και τότε ίσως αναγκάζεται να επιθυμήσει κάτι που δεν είναι παρόν, να παρουσιάζεται στον εαυτό της ως έχουσα ελλιπή εξουσία επί της επιθυμίας ως ικανοτητα πόνου και προσδοκίας.  Το «τίποτα» με το οποίο διατρέφεται η ανορεξική Λίνα είναι προτιμότερο από τα «σκουπίδια»  της τροφής και των συναισθημάτων, τα οποία έχει βιώσει μέχρι σήμερα.

Η Μάρω Λεονάρδου γεννήθηκε στο Βελιγράδι της Σερβίας το 1965. Μεγάλωσε στην Αθήνα και το 1983 αποφοίτησε από το Μαράσλειο. Πτυχιούχος Γαλλικής Φιλολογίας

(1987),  εργάστηκε για 33 χρόνια (1984 – 2017) ως δημοσιογράφος στην τηλεόραση  (ΑΝΤΕΝΝΑ – ΜΕΓΚΑ), εφημερίδες (ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ, ΕΒΔΟΜΗ, REAL NEWS) και ραδιόφωνο (ΕΡΑ 1,FLASH, REAL FM). Έχει γράψει 5 μυθιστορήματα. Εδώ και 5 χρόνια εκπαιδεύεται ως ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια ομάδας και οικογένειας στο ΕΛ.ΕΚ.ΙΝ(Ελληνικό Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας).

 

Σώμα και ψυχή σε lockdown: 

τραύματα και ευκαιρίες από την εμπειρία της πανδημίας

Μαγγανά Αικατερίνη 

(Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια – συγγραφέας)

Θα προσπαθήσω να προσεγγίσω  την ψυχοσωματική αναταραχή / διαταραχή που προξένησε ο εγκλεισμός, με κυρίαρχο το άγχος θανάτου, ανατρέποντας την κυρίαρχη συνθήκη παντοδυναμίας και ακύρωσης της φθοράς και των απωλειών που χαρακτηρίζουν την κουλτούρα της μετανεωτερικότητας. Επίσης θα διερευνηθεί το κόστος (αλλά και τα οφέλη…)  της σωματικής- κοινωνικής απομάκρυνσης ( η οποία υπογραμμιζόταν από τη διαρκή υπενθύμιση του άλλου ως φορέα του απόλυτου κινδύνου, του θανατικού), τις απώλειες και τα εκκρεμή πένθη. Όμως θα αναζητήσω και τις ευκαιρίες (χαμένες ή κερδισμένες) που έδωσε για μια πιο γόνιμη αναδιάταξη της σχέσης του υποκειμένου τόσο με τον εαυτό και τα σημαίνοντα αντικείμενα του όσο και με τον χρόνο, τις μορφές δημιουργικότητας που κινητοποιήθηκαν.

Η Αικατερίνη Μαγγανά είναι ψυχολόγος MSc- ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια- συγγραφέας, πρόσεδρο μέλος και διδάσκουσα του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Ινστιτούτου Αναλυτικής Θεραπείας ομάδας και οικογένειας. Συνεργάζεται με το Ίδρυμα Θεοχαράκη ως εισηγήτρια διαλέξεων & σεμιναρίων ψυχολογικού περιεχομένου. Έχει σχεδιάσει και παραδώσει σεμινάρια ψυχολογίας σε Λύκεια στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Ιδρύματος Αικ. Λασκαρίδη με θεματικές το άγχος και τις εξαρτήσεις. Έχει επίσης συνεργαστεί με το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και τον Ελληνικό Κόσμο. Έχει παρουσιάσει επιστημονικές εργασίες  της στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Από το 2003 ως το 2017 συνεργάστηκε με μηνιαίο ένθετο της εφημερίδας Έθνος, με άρθρα για θέματα ψυχολογίας κυρίως παιδιού και οικογένειας.

Έχει συνεργαστεί με τον εικαστικό Γιώργο Λάππα στο βιβλίο « Maqams of Blood and Maqams of Milk». Το 2013 έλαβε το βραβείο κοινού για το θεατρικό της έργο «Έφη. Από το Ευτυχία»  (καλύτερο νεοελληνικό έργο,   θεατρικά βραβεία       περιοδικού Αθηνοράματος).

Από τις εκδόσεις Αρμός κυκλοφορούν τα βιβλία της: «Ένα Φύλλο που πέφτει. Μια ιστορία για τον πόνο και το πείσμα της ζωής», «Όταν η ψυχή διαταράσσει το σώμα» & «Έφη. Από το Ευτυχία».

 

Αντίληψη φύλου

Ταυτίσεις και κοινωνικοί ρόλοι στο σήμερα

Μαντζαβίνος Χάρης 

(Κοινωνιολόγος- Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας)

Τα τελευταία χρόνια άνθρωποι ανεξαρτήτως βιολογικού φύλου αντιλαμβάνονται και εκφράζουν το φύλο τους είτε σαν αρσενικό, είτε σαν θηλυκό, ως κάτι που εναλλάσσεται ή και τα δύο ταυτόχρονα καθώς και χωρίς φύλο. Η εισήγηση αυτή διερευνά πως οι ταυτίσεις που γίνονται με τους γονείς μπορεί να επηρεάσει την αντίληψη φύλου. Πως τα ‘’αρσενικά’’ – ‘’θηλυκά‘’ στοιχεία του ψυχισμού εμφανιζόμενα και μεταβαλλόμενα στους γονεϊκούς ρόλους, στο πέρασμα των χρόνων, δημιουργούν νέες αντιλήψεις για το σώμα, το φύλο και κατά συνέπεια για τη σεξουαλικότητα. Περιγράφει πως το βλέμμα αυτών των στοιχείων στους ‘’ Άλλους’’ διαμορφώνει την αντίληψη φύλου και γίνεται πλέον εικόνα εαυτού, η οποία ‘’ενδύεται’’ με συγκεκριμένους τρόπους (στυλ, λεκτική – εξωλεκτική επικοινωνία) ώστε να αποτελεί μια δήλωση για την κοινωνία. Η εισήγηση αυτή διερευνά επίσης πως το ατομικό ασυνείδητο αλλάζει τους κοινωνικούς ρόλους, τροποποιεί τη κοινωνία συλλογικά, διαμορφώνοντας ένα νέο συλλογικό ασυνείδητο. Τέλος πως το ατομικό και συλλογικό Υπερεγώ, έχοντας υποστεί μεταβολές τα τελευταία χρόνια, αλλάζει την ελευθερία αυτοπροσδιορισμού του ατόμου.

Ο Χάρης Μαντζαβίνος σπούδασε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στο τμήμα της Κοινωνιολογίας όπου αποφοίτησε το 2015. Στη συνέχεια ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του ως Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής (Κ.Ε.ΨΥ.ΣΥ.) το 2020. Παράλληλα ξεκίνησε εθελοντικά τη συμμετοχή του στο πρόγραμμα του Νοσοκομείου Ημέρας του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας (Ε.Π.Ι.Ψ.Υ.) για 2 χρόνια και στη συνέχεια εργάστηκε για το ίδιο πρόγραμμα, για 4 χρόνια, ως συντονιστής ομάδων του κοινωνικοθεραπευτικού προγράμματος και τη χορήγηση διαγνωστικών τεστ. Το ίδιο διάστημα εκπαιδεύτηκε στο ημιδομημένο διαγνωστικό τεστ SCID-5 CV για της μείζονες διαταραχές του DSM-5, καθώς και για το SCID-5 για τις διαταραχές προσωπικότητας του DSM-5. Από το 2019 εκπαιδεύεται ως Ψυχαναλυτής Ψυχοθεραπευτής στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας Ομάδας και Οικογένειας (ΕΛ.ΕΚ.ΙΝ). Είναι μέλος στην Ελληνική Εταιρεία Συμβουλευτικής (Ε.Ε.Σ.) και στη European Association for Counselling (E.A.C.). Τα τελευταία χρόνια διατηρεί ιδιωτικό γραφείο, όπου ασκεί το επάγγελμα του Συμβούλου Ψυχικής Υγείας.

 

 

«Του Νεκρού Αδελφού»

Μια διαφορετική παραλογή στην Αντιγόνη του Σοφοκλή

Μελιδώνη Έλενα 

(Ψυχοθεραπεύτρια – Σύμβουλος ψυχικής υγείας)

 «Αν πέθαινε ο άνδρας μου, θά ‘παιρνα κάποιον άλλον, κι αν το παιδί μου έχανα, άλλο θα αποχτούσα· μ’ αφού ο γονιός κι η μάνα μου χάθηκαν μες στον Άδη, δε θα μπορούσε αδελφός άλλος πια να βλαστήσει»

Αντιγόνη, Σοφοκλής, Μτφρ. Στ. Μπαζάκου–Μαραγκουδάκη

 

Ένα εμπνευσμένο κείμενο που βρίθει συμβολισμών. Μια αντισυμβατική και τραγική ηρωίδα που τολμά να αψηφήσει τους ανθρώπινους νόμους για χάρη των θεϊκών (Hegel). Υπηρετεί όμως τους νεκρούς ή τους ζωντανούς με τις πράξεις της ή μήπως είναι έρμαιο μιας προδιαγραμμένης μοίρας ως αιμομικτικό προϊόν μιας καταραμένης ένωσης ; Είναι μια γυναίκα που κατά τον Kierkegaad στέκεται ενάντια στο δημιουργό της σε μια υπαρξιακή αυτονομία απέναντι σε μια κοινωνία. Ανάμεσα τους ένα νεκρό σώμα. Εκείνο του αδελφού. Και μια αιρετική πράξη που θέτει σε κίνηση ένα χορό θανάτου. Είναι όμως μια αιμομικτική ερωτική επιθυμία της Αντιγόνης για τον αδερφό της άγρια και εμμονική όπως στα Ανεμοδαρμένα Ύψη της Emily Bronte που υπαγορεύει τα βήματά της;  Είναι μια αυτοκτονική ενόρμηση, μια φλογερή επιθυμία καταστροφής όπου η καταδικασμένη αμετανόητη Αντιγόνη ντύνεται «νύφη» μιας καθαρής και απλής επιθυμίας θανάτου όπως την φαντάστηκε ο Lacan; Είναι μήπως ένας τυφλός πόθος για τον Άλλο; Και το σώμα του νεκρού Πολυνείκη, που έχει μείνει άθαφτο, «βορά σε όρνια και σκυλιά και καταρημαγμένο», τι ακριβώς συμβολίζει;

Έλενα Μελιδώνη Ψυχοθεραπεύτρια & Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας (ΚΕ.ΨΥ.ΣΥ) με εξειδίκευση στην Κλινική ‘Ύπνωση – Βιοθυμική Ψυχοθεραπεία και στη Θετική Ψυχολογία (Πάντειο Πανεπιστήμιο). Είμαι ειδικευόμενη στην Αναλυτική Ψυχοθεραπεία Ομάδας και Οικογένειας στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας (ΕΛ.ΕΚ.ΙΝ.). Παράλληλα έχω εξειδικευτεί στον τομέα της Συναισθηματικής Νοημοσύνης με γνώμονα την Ψυχική & Κοινοτική Υγεία (Πανεπιστήμιο Αιγαίου). Ασχολούμαι επίσης αρκετά χρόνια με εκπαιδεύσεις στο χώρο της Ενσυνειδητότητας (Mindfulness) και στην πρακτική του Διαλογισμού (Certified Mindfulness & Meditation Teacher) ενώ έχω επίσης εκπαιδευτεί στο Life & Executive Coaching. Είμαι Τακτικό Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Συμβουλευτικής (EEΣ) και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Συμβουλευτικής (EAC) και Πιστοποιημένο Μέλος της Βρετανικής Ένωσης Κλινικών Υπνοθεραπευτών (GHSC).

Έχοντας συνεργαστεί με διάφορα ψυχοθεραπευτικά πλαίσια για αρκετά χρόνια στο παρελθόν και έχοντας επίσης προσφέρει εθελοντική εργασία σε δομές Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Ψυχικής Υποστήριξης εργάζομαι τα τελευταία χρόνια ιδιωτικά ως ψυχοθεραπεύτρια και σύμβουλος ψυχικής υγείας στο προσωπικό μου γραφείο στον Άλιμο. Δραστηριοποιούμαι στους τομείς Ατομικής Ψυχοθεραπείας/Συμβουλευτικής Εφήβων και Ενηλίκων στην  Ψυχοθεραπεία/Συμβουλευτική Ζεύγους και Οικογένειας καθώς και στη Συμβουλευτική Γονέων δημιουργώντας εξατομικευμένα ψυχοθεραπευτικά ταξίδια με σύνθεση θεραπευτικών εργαλείων από όλους τους τομείς των εκπαιδεύσεών μου. Επίσης διατηρώ την ιντερνετική σελίδα αφιερωμένη στην ψυχική υγεία (The Healing Garden) στην οποία αρθρογραφώ.

 

 

Καρκίνος και μητρότητα: μια αδιανόητη συνάντηση;

Μιχαλέλη Μερόπη

(PhD, Ψυχαναλύτρια) 

Παρουσίαση των βασικών θεμάτων του ερευνητικού προγράμματος «Πώς μπορούμε να σκεφτούμε ταυτοχρόνως την απειλή της ζωής αλλά και την προοπτική της συνέχισης της σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που έχουν νοσήσει από καρκίνο;» (Μερόπη Μιχαλέλη, PhD Ψυχαναλύτρια, Αργυρώ Γεράση, Ψυχολόγος, Υποψήφιο Μέλος στην ΕΨΕ, Ειρήνη Δημοπούλου, Κλινική Ψυχολόγος).

Όταν γίνεται διάγνωση καρκίνου σε μία γυναίκα είτε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της ή στον πρώτο χρόνο ζωής του βρέφους της, το τραύμα αυτής της διάγνωσης όπως και η σύγκρουση ζωής και θανάτου, μεταμορφώνουν βαθιά τη ζωή του ζευγαριού, τη σχέση της μέλλουσας μητέρας/πατέρα με τους θεραπευτές της και τη μετέπειτα σχέση της μητέρας με το βρέφος της. Ένα σώμα το οποίο πάλεψε για να επιβιώσει, πάλεψε για τη ζωή του, απειλήθηκε από τον  θάνατο, πώς  μπορεί να φιλοξενήσει μια νέα ζωή; Ο τρόπος με τον οποίο μια γυναίκα βιώνει την οποιαδήποτε εμφανή ή μη, παραμόρφωση του σώματος της μετά από την εμφάνιση καρκίνου και τις όποιες χειρουργικές και χημειοθεραπευτικές παρεμβάσεις, δεν γίνεται αντικείμενο ψυχικής επεξεργασίας. Μόλις το σώμα προσβληθεί από καρκίνο μετατρέπεται σε πεδίο οδύνης, όπου μόνο ο πόνος κυριαρχεί. Όλα τα παραπάνω είναι πολύ σημαντικά διότι  σε μία νέα γυναίκα που έχει προσβληθεί από καρκίνο, σχετίζονται τόσο με τη μητρότητα όσο και με τη θηλυκότητα. Η μία χωρίς την άλλη δεν μπορεί να προχωρήσει. Μέσα από ποιες διαδικασίες  η ασθενής μετά την ανάκτηση της ασφάλειας ότι θα επιζήσει θα μπορέσει να διατηρήσει την επιθυμία όχι μόνο για αποκατάσταση της υγείας της, αλλά και θα μπορέσει να επενδύσει και πάλι το σώμα της αποδεχόμενη τα τραύματα του;

Η Μερόπη Μιχαλέλη είναι ψυχαναλύτρια με εικοσιπενταετή εμπειρία και πλέον στην περιγεννητική  ψυχοθεραπεία σε δημόσια και ιδιωτικά κέντρα της Ελλάδας και της Γαλλίας. Είναι μέλος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας (ΕΨΕ), της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ενώσεως και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για την Ψυχανάλυση Παιδιών και Εφήβων (SEPEA). Μέλος της Ελληνικής Ψυχοσωματικής Εταιρείας, με εκπαίδευση στο Ινστιτούτο Ψυχοσωματικής των Παρισίων (IPSO–PARIS). Είναι ιδρυτικό μέλος (1993) και πρώην πρόεδρος (2013-2019) της Ελληνικής Εταιρείας για την Ψυχική Υγεία των Βρεφών. Ιδρύτρια και επιστημονικά υπεύθυνη της ΑΜΚΕ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΟΙΤΙΔΑ.

 

To ανδρικό σώμα ως τόπος αποτύπωσης ψυχικών και κοινωνικοπολιτισμικών εμπειριών

Μπαρμπαλιού Ελισάβετ

(Ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, συγγραφέας)

Το σώμα, εκτός από βιοψυχική οντότητα, αποτελεί κοινωνικοπολιτισμικό παράγωγο κάθε εποχής. Τα υποκείμενα υιοθετούν τα εκάστοτε κοινωνικά πρότυπα τα οποία ορίζουν την ατομική και συλλογική ταυτότητα, καλύπτοντας την ανάγκη για αυτοεκτίμηση και κοινωνική αποδοχή.

Τα δύο φύλα ενσαρκώνουν ρόλους που ορίζονται από τα σωματικά πρότυπα τα οποία κυριαρχούν στην εκάστοτε εποχή. Το φύλο καθορίζει τον ρόλο που τα άτομα ως υποκείμενα έχουν κληθεί να υπηρετήσουν.

Ειδικότερα, το ανδρικό σώμα, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, λειτουργεί ως φορέας ιστορικών και κοινωνικοπολιτισμικών εμπειριών, οι οποίες αντανακλούν στον ανδρικό ψυχισμό και επηρεάζουν την κοινωνική συμπεριφορά, τη σεξουαλικότητα, καθώς και την ψυχική και σωματική υγεία του άνδρα.

Οι αξίες που διέπουν τις κοινωνίες μεταπλάθουν και ταξινομούν το ανδρικό σώμα ανά τους αιώνες. Οι ραγδαίες εξελίξεις στο πεδίο της ιατρικής και της βιοτεχνολογίας, καθώς και η νέα κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα προκαλούν σημαντικές αλλαγές στους ρόλους των δύο φύλων. Η χειραφέτηση της γυναίκας φαίνεται ότι επηρεάζει και τον άνδρα καθώς τον φέρνει αντιμέτωπο με υπαρξιακά ζητήματα, νέες εμπειρίες και προκλήσεις, οι οποίες επιδρούν στον τρόπο που ο ίδιος αντιλαμβάνεται τόσο τον εαυτό του όσο και τον ρόλο του. Η ανάγκη για διαρκή προσαρμογή στις παραπάνω εξελίξεις οδηγεί τον σύγχρονο άνδρα σε ψυχοσωματική εξουθένωση.

Το θεραπευτικό πλαίσιο, στη σύγχρονη και πολύπλοκη αυτή πραγματικότητα, εμφανίζεται ως η καινούργια ΄΄ παλαίστρα ΄΄ για την αναδόμηση του ανδρικού ψυχισμού και την εκ νέου αφήγηση της πολύπλευρης οντότητας του ανδρικού σώματος.

Η Ελισάβετ Μπαρμπαλιού είναι Κλινική Ψυχολόγος ΜSc – Ψυχοθεραπεύτρια, Οικογενειακή θεραπεύτρια (ECP), Μουσικοθεραπεύτρια (GIM), Πρόεδρος και Επιστημονική Υπεύθυνη του Κέντρου Συστημικής Ψυχοθεραπείας και Έρευνας (ΚΕ.ΣΥ.Ψ.Ε.) και συγγραφέας των βιβλίων «Η επιστροφή του άνδρα» (Πεδίο, 2017) και «Γεννήθηκα στον Βορρά, μεγάλωσες στον Νότο» (Πεδίο, 2022).   Έχει παράσχει τις υπηρεσίες της στο Προσχολικό Κέντρο της Τράπεζας της Ελλάδος και της Ολυμπιακής Αεροπορίας, καθώς και σε άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Σπουδές και Ειδίκευση

Ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές της σπουδές στην Κλινική και στην Εργασιακή Ψυχολογία στο πανεπιστήμιο Nanterre Paris X, στο Παρίσι. Εκπαιδεύτηκε στη Συμβουλευτική Επαγγελματικού Προσανατολισμού στην Academie des Versailles (Ακαδημία των Βερσαλλιών) και στην ISON Psychometrica, καθώς και σε θέματα έρευνας στο INRP (Eθνικό Ινστιτούτο Παιδαγωγικής Έρευνας του Παρισιού). Ειδικεύτηκε στη Συστημική και Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία στο Εργαστήριο Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων και είναι πιστοποιημένη Μουσικοθεραπεύτρια στη μέθοδο GIM, υπό την αιγίδα του Swedish Advanced Bonny Method GIM Training Program–Association for Music and Imagery.

Επιστημονικά και Ερευνητικά Ενδιαφέροντα

Έχει συμμετάσχει με παρουσιάσεις σε συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, καθώς και με διαλέξεις στο Ίδρυμα Β&Μ Θεοχαράκη. Αρθρογραφεί σε επιστημονικά περιοδικά και στον ημερήσιο τύπο. Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται:

• Στη μελέτη της ψυχοσύνθεσης του άνδρα, διερευνώντας τις κοινωνικές συνθήκες που επιδρούν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς του.
• Στην επίδραση της μουσικής και της μουσικοθεραπείας στον ανδρικό ψυχισμό.
• Στην ανάδειξη του διαγενεακού διαλόγου ως εργαλείο για την κατανόηση και την αντιμετώπιση των ψυχοσυναισθηματικών αναγκών που προκύπτουν κατά την εφηβεία.

Επιστημονικές Εταιρίες και Σύλλογοι

Είναι μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων (ΣΕΨ), της Ελληνικής Εταιρίας Συστημικής Θεραπείας (ΕΛ.Ε.ΣΥ.Θ), της European Family Therapy Association (EFTA), της Sonora (Διεπιστημονική Εταιρεία Μουσικοθεραπείας και Έρευνας) και του Αsociation for Music and Imagery (USA). Επίσης, είναι κάτοχος του Ευρωπαϊκού Πιστοποιητικού Ψυχοθεραπείας από την European Association of Psychotherapy (EAP). https://psychotherapycenter.gr/

 

 

Η προέλευση αρσενικών και θηλυκών, οικογένειας,  και η επίδραση ορμονών στη σεξουαλική συμπεριφορά

Μπαρτσιώκας Αντώνης

(B.Sc., M.Sc., Ph.D. UMDS Guy’s and St. Thomas’s Hospitals Medical Schools,

Univ. of London. Ομότιμος Καθηγητής Φυσικής Ανθρωπολογίας & Παλαιοανθρωπολογίας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης)

Η διάλεξη θα παρουσιάσει την προέλευση των δύο φύλων κατά τη διάρκεια της εξέλιξης, φυλοσύνδετη επιλογή και σεξουαλικά χαρακτηριστικά, γενετικό υπόβαθρο στα ζώα και στον άνθρωπο, μητριαρχία. Παρθενογένεση, Μιτοχονδριακή Εύα. Μαρία Βοναπάρτη, Πρίγκηψ Πέτρος, πολυανδρία, πολυγυνία, πολυγαμία, οικογένειες πρωτευόντων. Από τις ορμόνες στη σεξουαλική συμπεριφορά. Αγάπη, λαγνεία και μίσος και οι σχέσεις τους με τις ορμόνες.

Ο ομότιμος καθηγητής Φυσικής Ανθρωπολογίας & Παλαιοανθρωπολογίας Αντώνης Μπαρτσιώκας έχει ειδίκευση στην παλαιοπαθολογία, παλαιοφυσιολογία, τη μικροανάλυση απολιθωμένων ανθρωπίνων και την παλαιοϊστολογία. Η ευρύτερη έρευνά του αφορά την εξέλιξη των πρωτευόντων θηλαστικών και του ανθρώπου, την ανθρώπινη καταγωγή, την εξελικτική θεωρία, τη γεωχρονολογία, σπηλαιολογία, τη συμπεριφορά ανθρωπίνων και το περιβάλλον. Έχει διευθύνει διάφορες έρευνες πεδίου στην Ελλάδα και έχει συμμετάσχει σε ανασκαφές στην Αγγλία, τη Γαλλία και την Ισπανία. Οι εργασίες του έχουν δημοσιευτεί στα επιστημονικά περιοδικά όπως το Science, PNAS, L’Αnthropologie, The Anatomical Record, Proceedings of the Royal Society, Journal of Archaeological Science, Journal of Human Evolution και αλλού.

Βραβεία: Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για την εργασία του σχετικά με τη χειμερία νάρκη μισού εκατομμυρίου ετών ανθρωπίνων από την Ισπανία (2022). Συμμετοχή σε πρόγραμμα TRISH της NASA σχετικά με τη χειμερία νάρκη των αστροναυτών (2021) και σε ένα παρόμοιο πρόγραμμα Villum από τη Δανία. Πλατινένιο βραβείο από τη Mensa (1996) για IQ ³ 155.

Έχει Διδακτορικό δίπλωμα στην Ανατομία και Παλαιοανθρωπολογία, Πανεπιστήμιο του            Λονδίνου, Schools of Guy’s and St. Thomas’s Hospitals (UMDS), Τμήμα Ανατομίας (1989) και δύο μεταδιδακτορικά από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου (1989-1991) και το Τμήμα Ανατομίας και Κυτταρικής Βιολογίας, Ιατρική Σχολή,       Πανεπιστήμιο του      Λίβερπουλ (1991-1993).

Χρησιμοποιώντας μικροανάλυση ακτινών Χ, μπόρεσε να δείξει ότι το Μηριαίο Οστό Ι του Ανθρώπου της Ιάβας (ο ολότυπος του Homo erectus) ανήκει στο είδος H. sapiens, ενώ το Κρανίο του Ανθρώπου της Ιάβας και τα Μηριαία Οστά II-V ανήκουν στον H. erectus. Έχει χρονολογήσει τους Νεάντερταλ του σπηλαίου Απήδημα στην Ελλάδα, τον Άνθρωπο Wajak στην Ιάβα και το κρανίο Omo Kibish 1 στην Αιθιοπία.

Η βασική συμβολή του στην επιστήμη αφορά την Παλαιοπαθολογία. Ανακάλυψε ότι ο ηλικίας 300 χιλιάδων ετών Άνθρωπος του Broken Hill της Zάμπιας υπέφερε από δηλητηρίαση από μόλυβδο. Μακράν η πιο σημαντική ανακάλυψή του ήταν η χειμερία νάρκη των Ανθρωπίνων της Αταπουέρκα από την Ισπανία, η οποία αποτελεί ένα «κβαντικό» άλμα στη φυσιολογία των Aνθρωπίνων, και έχει αναφερθεί σε αμέτρητα μέσα διεθνώς. Η εργασία αυτή του εξασφάλισε τη συμμετοχή του στο ερευνητικό πρόγραμμα TRISH της NASA σχετικά με την εφαρμογή χειμέριας νάρκης στους αστροναύτες.

To σώμα έξω από το σώμα

Μπέση Δέσποινα 

(Μοριακή βιολόγος, κλινική εμβρυολόγος) 

• Τεχνητή γονιμοποίηση – «έξω από το σώμα»

• Ανάπτυξη εμβρύων στο εργαστήριο – ο ρόλος του εμβρυολόγου ως φροντιστή

• Τεχνητή γονιμοποίηση με δωρητή σπέρματος/ ωαρίων/ εμβρύων

• Ο καθορισμός του φύλου – ο ρόλος του περιβάλλοντος

• Παρένθετες μητέρες / ‘‘Παιδιά με 3 γονείς’’

• Διαλογή και επιλογή εμβρύων «έξω» από το σώμα – π.χ. προγεννητικός έλεγχος

• Πρόσφατα επιτεύγματα – π.χ. τεχνητή μήτρα, γενετική τροποποίηση γενετικού κώδικα για αντιμετώπιση ασθενειών

Η Δέσποινα Μπέση γεννήθηκε στην Αθήνα το 1987. Σπούδασε Βιολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης από όπου έλαβε το πτυχίο της Μοριακής Βιολόγου. Ολοκλήρωσε τις Μεταπτυχιακές σπουδές στη Βιολογία της Αναπαραγωγής στο Imperial College του

Λονδίνου. Τα τελευταία 12 χρόνια εργάζεται ως Κλινική Εμβρυολόγος σε νοσοκομεία του Λονδίνου (Homerton Hospital, Hammersmith Hospital) και από το 2022 είναι υποδιευθύντρια του Εμβρυολογικού εργαστηρίου του νοσοκομείου Hammersmith Hospital στο Λονδίνο. Είναι μέλος της ένωσης Κλινικών Επιστημόνων Αναπαραγωγής (Association of Reproductive and Clinical Scientists) του Ηνωμένου Βασιλείου, της

Ευρωπαϊκής κοινότητας Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας (European Society of Human Reproduction and Embryology) και του Royal College of Pathologists του Ηνωμένου

Βασιλείου. Παράλληλα με το κλινικό της έργο, συνεχίζει την ερευνητική δραστηριότητα με σειρά δημοσιευμένων μελετών σε παγκόσμια επιστημονικά συνέδρια. Σήμερα βρίσκεται στο τρίτο έτος των διδακτορικών της σπουδών σε συνεργασία με το University of Manchester της Αγγλίας.

 

 

“Μητέρα, το πρώτο θέαμα”

Η κοινή σωματικότητα μητέρας-βρέφους και η δημιουργικότητα

Πανταζόπουλος Θοδωρής 

(Ψυχαναλυτικός θεραπευτής, Msc Psychology of the Arts)

Η αλληλεπίδραση μητέρας-βρέφους μοιάζει να λειτουργεί σαν μία τελετουργική διαδικασία όπου «σήματα» από τη μία μεριά αλλάζουν και νοηματοδοτούνται σε κάτι διαφορετικό από την άλλη. Η Dissanayake υποστηρίζει ότι η ανθρώπινη προδιάθεση, ευαισθησία και ευχέρεια στη δημιουργία πηγάζει φυλογενετικά στην εξελισσόμενη αλληλεπίδραση μεταξύ προγονικών μανάδων και μωρών.

Για πολλούς συγγραφείς (Lemma, Fonagy, Kristeva κ.α.)  η κοινή σωματικότητα μητέρας-βρέφους είναι το πρότυπο της ψυχικής εξάρτησης και υποστηρίζουν ότι από αυτό τον κοινό σωματικό χώρο αναδυόμαστε ως άτομα αυτόνομα και ανεξάρτητα. Το βλέμμα της μητέρας αλλά και η σώμα με σώμα επαφή είναι απολύτως κρίσιμη στα πρώιμα χρόνια της ζωής του ατόμου καθώς η αφή, ακοή και όραση είναι αδιαχώριστες σωματικές και αισθητηριακές εμπειρίες.  Ο Freud θεώρησε ότι το εγώ του ατόμου είναι πρωτίστως  σωματικό, ενώ ο Winnicott μελέτησε το πως η δημιουργική φαντασία επεξεργάζεται τις σωματικές αισθήσεις και πως από αυτή τη λειτουργία δημιουργείται ο ψυχισμός.

Πως τελικά το άτομο μέσα από αυτή τη μοιρασμένη σωματικότητα προσπαθεί να «γεννήσει τον εαυτό του» και γιατί σε αυτόν τον μηχανισμό διακρίνουμε το απάνθισμα της σχέσης του ανθρώπου με τη δημιουργικότητα;

Ο Θεόδωρος Πανταζόπουλος είναι ψυχαναναλυτικός θεραπευτής με έδρα την Αθήνα. Σπούδασε εικαστικά με ειδικότητα στην γλυπτική στο University of the Arts, London και παρακολούθησε μαθήματα σεναριογραφίας στο Broadway Independent Cinema του Nottingham.

Με την επιστροφή του στην Ελλάδα εργάστηκε σε διάφορους τομείς των τεχνών όπως ο Κινηματογράφος, τα Εικαστικά κ.α. ενώ ταυτόχρονα εκπαιδεύτηκε στην ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία (Ε.Ε.Α.Ο&Ο.Ψ) όπου και αποτελεί την βασική του επαγγελματική ενασχόληση έκτοτε. Τα πεδία της ερευνητικής και περαιτέρω ακαδημαϊκής του δραστηριότητας είναι η σχέση της Ψυχανάλυσης με την Τέχνη, η Ψυχολογία των Τεχνών, η Νευροαισθητική (Goldsmiths, University of London) και η Κινηματογραφοθεραπεία (Ε.Κ.Π.Α.).

Είναι ιδρυτικό μέλος και διδάσκων του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Ινστιτούτου Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας Ομάδας & Οικογένειας και μέλος της International Association of Empirical Aesthetics (I.A.E.A.).

 

Ο καρκινοπαθής, ο καρκίνος και ο θεραπευτής

Σαβόπουλος Σάββας

(Ψυχίατρος – ψυχαναλυτής, 

Δρ ιατρικής σχολής Πανεπιστημίου Γενεύης)

Η εκδήλωση καρκίνου σηματοδοτεί μια μείζονα υπαρξιακή κρίση που κινητοποιεί το άγχος θανάτου. Ταυτόχρονα όλες οι προηγούμενες τραυματικές εμπειρίες ανακινούνται και συμπυκνώνονται στο τραύμα της δυνητικά θανατηφόρου νόσου. Ο καρκίνος γίνεται ένα αντικείμενο στο οποίο προβάλλονται οι καταδιωκτικές και καταθλιπτικές θεματικές του υποκειμένου. Γίνεται ένας εισβολέας ο οποίος απειλεί ανά πάσα στιγμή την ύπαρξη του ατόμου. Ο θεραπευτής θα βρεθεί αντιμέτωπος με αυτή την κατάσταση και αντιμεταβιβαστικά θα πρέπει να αντιμετωπίσει αυτές τις επώδυνες εμπειρίες του ασθενούς του. Είναι σημαντικό να μπορεί να τις δεχθεί και στο μέτρο του δυνατού να τις επεξεργαστεί μαζί με τον ασθενή του. Απαιτείται σημαντική ψυχική εργασία ούτως ώστε από την ασθένεια – καρκίνου διώκτη να περάσει με τον ασθενή του σε μία κατάσταση όπου ο καρκίνος θα λειτουργήσει ως δάσκαλος, δηλαδή ως εκείνος ο εξωτερικός παράγοντας που δίνει ερεθίσματα αυτογνωσίας, αποδοχής εαυτού και της πραγματικότητας, νέας νοηματοδότησης της ζωής.

Ο Σάββας Σαβόπουλος είναι ψυχίατρος – ψυχαναλυτής, Διδάκτωρ ιατρικής σχολής Πανεπιστημίου Γενεύης, Διδάσκων αναλυτής της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, Μέλος της Ελληνικής Ψυχοσωματικής Εταιρείας, μέλος του Ινστιτούτου Ψυχοσωματικής Παρισίων – IPSO-Pierre Marty.

 

Το πρόσωπο και το alter ego του

Η δυναμική του προσωπείου στο άτομο και στην ομάδα

Σπηλιώτης Κώστας 

(Ψυχαναλυτικός θεραπευτής, Δρ Πολιτικών επιστημών)

Το πρόσωπο είναι μια συμβολική αντανάκλαση του Εγώ. Έχει κυριολεκτική καθώς και μεταφορική σημασία. Η εμπειρία του προσώπου είναι μια σωματική εμπειρία που ξεκινά από το πρωταρχικό βλέμμα που ανταλλάσσει το μωρό με τη μητέρα. Όμως, μέσα στον χώρο της επικοινωνίας τους, μητέρα και παιδί σχηματίζουν, ο ένας για το πρόσωπο του άλλου, μια ασυνείδητη μορφή: το προσωπείο, που δεν είναι ένα, αλλά πολλαπλό.

Στη βάση των όσων έχουν πει οι Melanie Klein και ο Donald Winnicott για τη σωματική σχέση και την αλληλεπίδραση μεταξύ μητέρας και βρέφους θα συζητηθεί η έννοια του προσωπείου ως φαντασιακή κατασκευή. Κλινικά παραδείγματα θα αποτυπώσουν το πώς ένα υποκείμενο διαμορφώνει φαντασιακά το δικό του επιθυμητό προσωπείο που συνδιαλέγεται ασυνείδητα με το πολλαπλό προσωπείο του άλλου.   Εν συνεχεία, θα αναλυθεί η φαντασιακή κατασκευή του προσωπείου της ομάδας. Το ομαδικό προσωπείο είναι το όριο μεταξύ του εσωτερικού κόσμου του ατόμου και του εξωτερικού περιβάλλοντος: αναδεικνύει το πώς το άτομο αντικρίζει και αντιμετωπίζει την ομάδα, καθώς και το πώς η ομάδα επηρεάζει το κάθε μέλος της. Παραδείγματα από την εθνολογία και την κοινωνική ανθρωπολογία θα δείξουν το πώς λειτουργεί  στην ομάδα ο μύθος και η αφήγησή του ως υπόβαθρο του ομαδικού προσωπείου.

Ο Κώστας Σπηλιώτης είναι ψυχαναλυτικός θεραπευτής. Έχει εκπονήσει τη διδακτορική διατριβή του στις πολιτικές επιστήμες (επικοινωνία – πολιτική κοινωνιολογία) του Πανεπιστήμιου Paris IX–Dauphine Γαλλίας. Έχει διδάξει στο τμήμα οικονομικών και πολιτικών επιστημών του Πανεπιστημίου Paris XIII, στο πρόγραμμα «Ακαδημία Πλάτωνος» του ΕΚΠΑ, στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο Ελευσίνας, ενώ συμμετέχει ενεργά ως διδάσκων στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Κηφισιάς. Είναι ιδρυτικό μέλος και διδάσκων αναλυτής στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας Ομάδας και Οικογένειας (ΕΛ.ΕΚ.ΙΝ.), και ενεργό μέλος της Association pour la Psychothérapie Psychanalytique de Couple et de Famille (Βρυξέλες).

Υπήρξε συνιδρυτής και συνδιευθυντής της περιοδικής έκδοσης εικαστικών τεχνών και φιλοσοφίας alloglotta, το πρώτο τεύχος (σιωπή και θόρυβος) της οποίας εισήχθη ως εγχειρίδιο στην ΑΣΚΤ Αθήνας, ενώ είναι συνεργάτης της επιθεώρησης ψυχιατρικής, νευροεπιστημών και επιστημών του ανθρώπου σύναψις. Έχει μεταφράσει κείμενα φιλοσοφίας και ψυχανάλυσης. Έχει δημοσιεύσει άρθρα στα γαλλικά επιστημονικά περιοδικά Le Banquet και La Revue du M.A.U.S.S. permanente, ενώ στην ελληνική γλώσσα έχουν δημοσιευθεί κείμενά του στα περιοδικά Χρόνος, alloglotta, Νέα Κοινωνιολογία και σύναψις.

Στις Editions Universitaires Européennes (Saarbrücken, Γερμανία) κυκλοφορούν δύο βιβλία του: Société civile et société de l’information. Le mouvement de l’antimondialisation sur Internet (2011), και Théories du code : Debord, Baudrillard, Deleuze et Guattari (2017). Στις εκδόσεις Περισπωμένη (Αθήνα) κυκλοφορεί το δοκίμιό του Η εικόνα της κοινωνίας του καταναλωτισμού. Ο Μπωντριγιάρ στον καθρέφτη του Ντεμπόρ (2017), ενώ ετοιμάζεται προς έκδοση το βιβλίο Στον λαβύρινθο του Ίδιου. Δοκίμιο για την κοινωνία της κωδικοποίησης. Ενδεικτικές δημοσιεύσεις του: «Το πρόσωπο πίσω από το προσωπείο. Μία διαλεκτική σχέση της ζωής και του θανάτου», σύναψις, 55, 2019· «Τι είναι αισιοδοξία», σύναψις, 57, 2020· «Από το προσωπείο του μυστικού στον μύθο του – υποχρεωτικές ψευδαισθήσεις και οικογενειακά μυστικά», σύναψις, 63, 2021. Οι ερευνητικές αναζητήσεις του κινούνται στο πεδίο της σύζευξης της πολιτικής σκέψης, της φιλοσοφίας και της ψυχανάλυσης.

 

 

Το εγκλωβισμένο σώμα σε μια εφηβεία που δεν άρχισε ποτέ

(Το σύνδρομο του θλιμμένου παιδιού στην ανάλυση μιας γυναίκας με παχυσαρκία)

Σπυροπούλου Μαριαλένα 

(Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια, συγγραφέας)

 Στο βιβλίο της η Καθλήν Κέλλυ-Λαινέ με τίτλο «Πίτερ Παν ή το θλιμμένο παιδί» περιγράφει μέσα από ένα ταξίδι συνάντησης με τον εαυτό της, το μύθο και το πραγματικό πρόσωπο του δημιουργού του Πίτερ Παν, τις δυσκολίες που υπάρχουν στα παιδιά που δυσκολεύονται να μεγαλώσουν. Για ένα παιδί “μεγαλώνω” σημαίνει “επιτρέπω στον εαυτό μου να εισχωρήσει σε μια καταθλιπτική θέση, αποδοχής της μη παντοδυναμίας του εαυτού και των άλλων”. Σημαίνει “εγκαταλείπω τη σχέση προσκόλλησης με το μητρικό και οικογενειακό περιβάλλον, αναζητώντας τους φίλους και την κοινωνία”. Για ένα παιδί «μεγαλώνω» σημαίνει «εισέρχομαι στη μακρά περίοδο της εφηβείας βιώνοντας τις ψυχικές και σωματικές αλλαγές που χρειάζεται η συνάντηση με την ενηλικίωση». Είναι δυνατόν μια γυναίκα 44 ετών να μην έχει μπει στην εφηβεία; Και πώς αυτό το μαρτυρά ακόμα και το σώμα της; Ένα ά-μορφο σώμα, που συνεχώς γεμίζει, χωρίς να δύναται να αφήσει χώρο για τη θλίψη και τον αποχωρισμό; Μια απόπειρα σύνδεσης του μύθου του Πίτερ Παν με μια κλινική περίπτωση ενήλικης θεραπευόμενης, της οποίας η εφηβεία που δεν συντελέστηκε, κρίνεται πολύτιμη για τη διέξοδό της στη ζωή.

Η Μαριαλένα Σπυροπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1977. Αποφοίτησε από το Κλασσικό Λύκειο Αναβρύτων. Είναι ψυχολόγος, απόφοιτη του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια, συγγραφέας και αρθρογράφος. Έχει μεταπτυχιακό τίτλο στην Ψυχολογία στα ΜΜΕ, είναι τακτικό μέλος της Ελληνικής Ομαδικής και Αναλυτικής Θεραπείας. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης Sigmund Freud University. Βρίσκεται στον τρίτο κύκλο της προσωπικής ανάλυσης και εποπτείας με διδάσκοντες ψυχαναλυτές της ΕΨΕ. Έχει παρακολουθήσει το διετές σεμινάριο ψυχοσωματικής ενώ παρακολουθεί σεμινάριο κλινικής στο Κέντρο Γαληνός. Έχει προσκληθεί ως ομιλήτρια σε εργαστήρια, παρουσιάσεις για το ευρύ κοινό, με θέμα την ψυχανάλυση. Έχει εργαστεί ως ψυχολόγος στο Κολλέγιο Αθηνών-Ψυχικού και στα Εκπαιδευτήρια Καίσαρη όπου έχει παρακολουθήσει μαθητές από όλες τις βαθμίδες, έχει προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες επαγγελματικού προσανατολισμού και έχει συστήσει ομάδες διδασκόντων στο πλαίσιο της λειτουργίας του σχολείου. Έχει συνεργαστεί με το Κέντρο Ημέρας Ίρις σε τμήμα αποασυλοποιημένων ψυχωσικών ασθενών και με το Αιγινήτειο Νοσοκομείο σε ομάδες οριακών ασθενών. Αρθρογραφεί από το 2003 στον Τύπο σε θέματα Ψυχανάλυσης και Λογοτεχνίας. Έχει εκδώσει έξι βιβλία μυθοπλασίας. Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορούν τα βιβλία «Ρου», «Μαγικός Καθρέφτης» και «Τάισέ με», από τις εκδόσεις Στερέωμα η ποιητική συλλογή «Κόρη χωρίς Πλάτη». Από τις εκδόσεις Σοκόλη το παραμύθι «Μια μικρή σε έναν τόσο μεγάλο κόσμο» ενώ πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος «Οι πριγκίπισσες Τσιμπώ – Μαλλιά Κανταΐφι». Από το 2006 εργάζεται ιδιωτικά στο Χαλάνδρι. Θέματα του επιστημονικού της ενδιαφέροντος είναι το γυναικείο φύλο, οι οριακές διαταραχές στην ενήλικη προβληματική κ.ά.

 

 

Δέρμα και δερματοστιξία 

Μια ψυχαναλυτική προσέγγιση στον άξονα  Σώμα και Κουλτούρα 

(εικαστικές τέχνες, θέατρο, τατουάζ κ.τ.λ.)

Τριμανδήλης Νικόλαος 

(Ψυχαναλυτικός ψυχοθεραπευτής, εκπαιδευόμενο μέλος ΕΛ.ΕΚ.ΙΝ.)

Η δερματοστιξία συνιστά πλέον μια πρακτική με θετικές κοινωνικές συνδηλώσεις, παρά μια αντικοινωνική πρακτική που εκφράζει δυσπροσαρμοστικότητα ή απαξίωση απέναντι στην κοινωνία. Η ανθρωπολογία και η κοινωνιολογία βλέπουν την πρακτική της δερματοστιξίας από μια θετικότερη σκοπιά, δηλαδή ως μια νέα μορφή διαμόρφωσης ταυτότητας και κατασκευής νοήματος. Πως όμως συνδέεται η δερματοστιξία με το Εγώ – Δέρμα, την ασυνείδητη εικόνα του σώματος κατά την Φρανσουάζ Ντολτό και πως επηρεάζεται η κατασκευή/συγκρότηση του Εαυτού; Ποια σύμβολα και συμβολισμοί εμπεριέχονται στη δερματοστιξία και γιατί «χτυπάμε» ένα τατουάζ;”».

Ονομάζομαι Νίκος Τριμανδήλης και μεγάλωσα στην Καλαμάτα. Είμαι απόφοιτος της Νομικής Σχολής από το έτος 2009. Μετά την εκπλήρωση των στρατιωτικών μου υποχρεώσεων, δραστηριοποιήθηκα επαγγελματικά ως δικηγόρος τόσο στην πόλη καταγωγής μου όσο και στην Αθήνα. Στην πορεία αντιλήφθηκα τη μεγάλη αγάπη που έτρεφα για την ψυχολογία και για την ψυχοθεραπεία. Ξεκινώντας να συνδυάσω τους κλάδους της νομικής επιστήμης και της ψυχολογίας παρακολούθησα σεμινάρια πάνω στην εγκληματολογική ψυχολογία, ψυχολογία υπόπτων – γλώσσα του σώματος, αναλυτική και δικαστική ψυχολογία. Έχω παρακολουθήσει σεμινάρια δημιουργικής γραφής (ΕΚΠΑ) όπως επίσης και ημερίδες σχετικές με το αντικείμενο της ψυχανάλυσης. Ύστερα από μια υπερδεκαετή άσκηση του δικηγορικού λειτουργήματος, ως παρ΄ Εφέταις δικηγόρος, αποφάσισα την επαγγελματική αλλαγή και σήμερα εκπαιδεύομαι ως Ψυχαναλυτικός Θεραπευτής στο Ελ.Εκ.Ιν., ενώ παράλληλα πραγματοποιώ την πρακτική μου άσκηση σε κέντρα ψυχικής υγείας στην Αθήνα.

 

Το σώμα και η δραματουργία του ασυνείδητου

Τσαρούχας Βασίλης 

(Ψυχίατρος, ψυχοθεραπευτής)

Η ζωή κάθε ανθρώπου είναι γεμάτη δράματα, είναι αναπόφευκτο.

Είτε στην οικογένεια, είτε σε ένα ζευγάρι, είτε σε μια ομάδα, είτε στην επαγγελματική ζωή, το άτομο ήταν, είναι και θα είναι κάποιες φορές βυθισμένο σε μια δραματουργία. Όλες οι ενοχλήσεις, όλες οι διαταραχές και όλα τα δράματα της ύπαρξης εκδηλώνονται πρώτα στο σώμα!

Από αυτή τη δήλωση μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε ότι όλα τα δράματα που αντιμετωπίζουμε στη ζωή μας συνδέονται στενά με τις πρώτες τραυματικές εμπειρίες της οντογενετικής πορείας που συγκροτήθηκαν στο σώμα μας.

Η ψυχοπαθολογία που συναντάμε στην ψυχιατρική έχει ως τόπο έκφρασης το σώμα. Είτε πρόκειται για σωματικές, διαχωριστικές ή ψυχωτικές διαταραχές, κατάθλιψη, οριακές καταστάσεις, υστερία, ανορεξία κ.λπ., ο ψυχικός πόνος (αγωνία, κλείσιμο, απόσυρση, ακαμψία, διαχωρισμός, παραλήρημα, κατάρρευση, αγωνία κ.λπ.) εγγράφεται στο σώμα και εκφράζεται περισσότερο ή λιγότερο έντονα από αυτό.

Το άτομο που έρχεται σε εμάς για βοήθεια είναι φυλακισμένο από τον πόνο του και συχνά δεν υπάρχουν λόγια για να τον εκφράσει. Αυτό μας αναγκάζει να ακούσουμε τα παράπονα που εκφράζονται από τα παθήματα του σώματος.

Λέγεται ότι το σώμα δεν ξεχνά τίποτα! Η χωρητικότητα της μνήμης μας είναι τεράστια. Το σώμα μας διαθέτει σιωπηρή και ευαίσθητη γνώση. Αλλά και μια ρητή και αντανακλαστική επίκτητη γνώση.

Κάθε εκφραστική εκδήλωση που προκύπτει στο παρόν είναι έκφραση αυτής της δραματικής αγκύρωσης της σχεσιακής εμπειρίας στο παρελθόν.

Επομένως, είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζει κανείς τη γένεση των δραμάτων μέσω της ανάλυσης, αν θέλει να ανοίξει το δρόμο για την αλλαγή και τη θεραπεία.

Εστιάζοντας στη μοναδικότητα του ανθρώπινου σώματος και του ψυχισμού, ο θεραπευτής έρχεται σε συντονισμό με τη ζωντανή ανθρωπιά του ασθενούς.

Τα δύο όντα συμμετέχουν σε ένα συναρπαστικό ταξίδι μέσα στο χρόνο και στα βάθη, όπου η ψυχική δραστηριότητα είναι το εκφραστικό αποτέλεσμα αυτής της σωματικής ζωτικότητας. Η θεραπευτική σχέση ανοίγει και για τους δύο, ασθενή και θεραπευτή, τη δυνατότητα πρόσβασης στον εσωτερικό διάλογο. Είναι η πύλη προς την υποκειμενικότητα και, στην πορεία, προς τη δια-υποκειμενικότητα.

Έτσι διατηρούμε την κίνηση της ζωής ανέπαφη, ακόμη και κατά τη διάρκεια των αναταράξεων και των παράξενων στιγμών που θα συναντηθούν.

Η κλινική εμπειρία μάς δείχνει ότι το πλαίσιο της συνεδρίας έχει σημαντική επίδραση στο τι θα συμβεί όσον αφορά την επαφή και την θεραπευτική σχέση.

Η αναλυτική ή θεραπευτική σχέση παρεμβαίνει σε αυτό το πλαίσιο για να το καταστήσει τόπο ζωής.

Επιτρέπει μια διαδικασία επεξεργασίας και δόμησης στον ψυχικό, σωματικό και κοινωνικό τομέα.

Πρέπει να τονιστεί ότι το ζήτημα του σώματος στην ψυχοθεραπεία δεν περιορίζεται σε αυτό του ασθενούς. Για τον θεραπευτή, η συνάντηση με το σώμα του άλλου προκαλεί συναισθήματα, μερικές φορές έντονα, και οι συνέπειες αυτής της εμπειρίας πρέπει να καταγραφούν.

Η τοποθέτηση της εμπειρίας του σώματος στο επίκεντρο της θεραπείας για την κατανόηση των απαιτήσεων του ψυχισμού δεν είναι πάντα εύκολη, αλλά η μακρά αναλυτική και θεραπευτική μας διαδρομή, οι θεωρητικές και πρακτικές μας έννοιες βοηθούν σημαντικά. Ο ψυχοθεραπευτής είναι παρών με το σώμα του και την ψυχική του ζωή για να ακούσει, να παραμείνει σε συντονισμό, σε απόηχο, να ζήσει και να επεξεργαστεί την προβληματική της ψυχικής ζωής του ασθενούς.

Για να υποδηλώσω αυτή την κεφαλαιώδη σημασία του ζωντανού όντος ως σώματος στο οποίο διαδραματίζονται τα ομιλούντα δράματα μεταξύ της δομής του και της υποκειμενικότητάς του, θέλησα να ονομάσω την προσέγγισή μου σωματοδράμα.

Έχουμε πολλαπλές δυνατότητες να σκηνοθετήσουμε τον εσωτερικό ψυχικό μας χώρο.  Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κατανοήσουμε δύο πράγματα: Πρώτον, τη σχέση μεταξύ της δομής του σώματός μας, που μας συγκροτεί, από την αρχή του κύκλου ζωής μέχρι το τέλος αυτού του κύκλου και δεύτερον με την υποκειμενικότητά μας.

Το σωματοδραματικό παιχνίδι χτίζεται γύρω από μια σκηνοθεσία που αναπτύσσεται στο παρών από τα συμπτώματα, τα επαναλαμβανόμενα σενάρια και τα σωματικά δράματα.

Δημιουργήσαμε ένα πλαίσιο το οποίο, εξωτερικεύοντας την υποκειμενική εμπειρία του υποκειμένου (αισθήσεις, συναισθήματα, εικόνες, σκέψεις), επιτρέπει τη συνκατασκευή δραματουργικών σεναριογραφιών, οι οποίες μέσω των αλληλεπιδράσεων επηρεάζουν τους συμμετέχοντες μιας ομάδας.

Οργανώνουμε τις σωματικές σκηνογραφίες με τέτοιο τρόπο ώστε η δραματουργία να ενθαρρύνει τους συμμετέχοντες να απελευθερώσουν τη δημιουργικότητά τους που κρύβεται μέσα στον καθένα από αυτούς. Η αναλυτική και θεραπευτική διαδικασία μπορεί να εξελιχθεί προς μια αποδραματοποίηση, έχοντας μερικές φορές, παιγνιώδη χαρακτήρα, όπου στο τέλος πρέπει να υπάρχουν μόνο νικητές.

Σε αυτή την παρουσίαση θα αναπτύξω το πλαίσιο που έχει δημιουργηθεί σε μια θεραπευτική ομάδα για να δημιουργήσω έναν χώρο έκφρασης όπου μπορεί να ξεδιπλωθεί η δραματουργία του εγώ και του σωματικού ασυνείδητου.

Ο Βασίλης Τσαρούχας γεννήθηκε στις 13.4.1941 στη Θραψίμη, στα ορεινά του νομού Καρδίτσας. Παντρεμένος με 2 παιδιά. Για γεωπολιτικούς λόγους, στη μεταπολεμική περίοδο (εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα) στάλθηκε στην Ανατολική Γερμανία (ΓΛΔ) σε ηλικία οκτώ ετών. Σχολείο, πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση στη Δρέσδη.  1960 Αποφοίτηση από το Λύκειο

1960-67 Ιατρικές σπουδές – Πανεπιστήμιο της Λειψίας

1967-72 Εξειδίκευση στην Ψυχιατρική στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λειψίας

1974-75 Αναπληρωτής ψυχίατρος στο νοσοκομείο Maison Blanche στο Neuilly-sur- Marne

1975-80 Ψυχίατρος στο ιατρείο ψυχικής υγιεινής του 3ου τομέα του Παρισιού

1975-88 Συνεργαζόμενος ψυχίατρος στο νοσοκομείο Hôtel Dieu στο Παρίσι

1976-97 Ανοίγει ιδιωτικό ιατρείο στο Παρίσι

Ψυχανάλυση με τον Jacques Donnars στο Παρίσι. Ψυχοσωματικές θεραπείες στο “Corps à Vivre”. Από το 1985, μαζί με τον Dr. Richard Meyer, έχει συμβάλει στην ανάπτυξη του κινήματος της ψυχοσωματοθεραπείας και έχει οργανώσει πολλά διεθνή συνέδρια με τη Διεθνή Ένωση Σωματοθεραπείας (ISA). Συνεχίζει να είναι εκπαιδευτής στην Ευρωπαϊκή Σχολή Κοινωνικής και Σώματο-Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας (EEPSSA).

Εποπτεία ψυχοθεραπευτών. Συγγραφέας του βιβλίου “Le Somatodrame”, 2018.

 

Εφηβεία: η δοκιμασία της σεξουαλικότητας

Τσαρούχη Λουκία 

(Κλινικός ψυχολόγος)

Ξεκινώντας από τη θέση του Freud (1923) ότι «η ενήλικη σεξουαλικότητα είναι σχεδόν όμοια με την παιδική σεξουαλικότητα» σημειώνουμε ότι το πέρασμα από την παιδική στην ενήλικη σεξουαλικότητα μέσω του «σχεδόν» απασχολεί όλο και πιο πολύ την ψυχαναλυτική θεωρία και κλινική πρακτική. Είναι η γνωστή πλέον «κρίση της εφηβείας» που σηματοδοτεί συγκλονιστικές ψυχικές ανακατατάξεις άμεσα συνδεδεμένες με το έμφυλο σώμα της ήβης. Ανακατατάξεις που συνεπάγονται, αφ’ ενός μεν τη σταδιακή απομάκρυνση από τα γονικά αντικείμενα προς αναζήτηση αποκλείοντας τα αιμομικτικά, νέων και συμβατών αντικειμένων, αφ’ ετέρου δε, σε συνδυασμό με τη γενετήσια ταυτότητα, μία πορεία υποκειμενοποίησης μέσα στο κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο.

Στο πλαίσιο αυτών των κρίσιμων για την ψυχική συγκρότηση ανακατατάξεων της εφηβείας, θα παρουσιάσουμε μέσω του κλινικού υλικού, την ασταθή και σταδιακή προσπάθεια οικειοποίησης του νέου λιβιδινικού σώματος, τον κίνδυνο της μετατροπής του σε κατήγορο ή διώκτη και την περιπέτεια αναζήτησης της διαισθητικά γνωστής «συμπληρωματικότητας των φύλων» ως ερώτημα για τη σεξουαλική σχέση.

Η Λουκία Τσαρούχη είναι υποψήφια ψυχαναλύτρια στην ΕΨΕ, μέλος του Ενήβου, ομάδα ψυχαναλυτικής μελέτης της εφηβείας.

 

Ομάδες εργασίας

 Α

Σωματοποίηση: όταν το σώμα εκφράζει την ψυχική δυσφορία

Δούκα Όλγα

(Κλινική ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια)

Ζανάκης Βασίλης

(Ψυχοθεραπευτής)

Ψωμιάδη Όλγα

(Ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια)

Η σωματοποίηση των ψυχικών καταστάσεων αναφέρεται στη διαδικασία με την οποία η ψυχολογική ή συναισθηματική δυσφορία εκφράζεται ως σωματικά συμπτώματα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σωματικά παράπονα και πόνους ή συμπτώματα που δεν μπορούν πολλές φορές να αποδοθούν σε οργανικό πρόβλημα.

Η σωματοποίηση θεωρείται ότι συμβαίνει προκειμένου ένα άτομο να αντιμετωπίσει την ψυχολογική δυσφορία ή συναισθηματική σύγκρουση που δεν είναι σε θέση ή δεν θέλει να εκφράσει ή να αναγνωρίσει άμεσα. Για παράδειγμα, ένα άτομο που βιώνει υψηλά επίπεδα στρες ή άγχους μπορεί να παρουσιάσει πονοκεφάλους, μυϊκούς πόνους ή προβλήματα στο στομάχι, αντί να εκφράσει ή να αναγνωρίσει άμεσα τη συναισθηματική του κατάσταση.

Δεν θα μπορούσαμε λοιπόν να αγνοήσουμε το ψυχο-συναισθηματικό στοιχείο που ξεδιπλώνεται και αποκαλύπτεται πίσω από το σωματικό σύμπτωμα. Οι ψυχοσωματικοί ψυχαναλυτές υποθέτουν ότι υπάρχει ένας δεσμός ανάμεσα στην ψυχική αιτιότητα και στον καθορισμό της σωματικής νόσου, χωρίς αυτό να σημαίνει ψυχογένεση της νόσου.

Θα λέγαμε ότι το σωματικό σύμπτωμα μπορεί να γίνει ένα «ψυχικό αντικείμενο» για τον ασθενή στο οποίο θα συνεισφέρει εκ νέου ο ίδιος ως υποκείμενο, ως προς την αναδιοργάνωσή του, ως ένα αντικείμενο που καλείται να αντικαταστήσει λίγο ή πολύ και με κάποιον τρόπο το χαμένο αντικείμενο που υπήρξε πηγή της αρχικής αποδιοργάνωσης του.

Στην Ομάδα Εργασίας θα εξετάσουμε τους ασυνείδητους μηχανισμούς που εμπλέκονται στη σωματοποίηση, θα παρουσιάσουμε ορισμένα κλινικά παραδείγματα από την εμπειρία των ομιλητών και θα συζητήσουμε για θεραπευτικές προσεγγίσεις σε αυτό το σύνθετο και ολοένα αυξανόμενο φαινόμενο.

Η Όλγα Δούκα σπούδασε Κλινική Ψυχολογία και Ψυχοπαθολογία στο Université d’AixMarseille I, όπου απέκτησε τον πτυχιακό και μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών. Ερχόμενη στην Ελλάδα εκπαιδεύτηκε ως ομαδική αναλύτρια και οικογενειακή θεραπεύτρια και εργάστηκε αρκετά χρόνια σε κέντρα ειδικών θεραπειών με παιδιά και με τους γονείς τους καθώς και στην Fairy Tale Projective Test Society  που είχε στόχο τη μελέτη και προώθηση του προβολικού τεστ παγκοσμίως. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια εργάζεται ιδιωτικά ως ψυχοθεραπεύτρια. Είναι ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Ινστιτούτου Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας Ομάδας και Οικογένειας.

Ο Βασίλης Ζανάκης έχει κάνει σπουδές Ψυχολογίας και Οικονομικών στο University of Pennsylvania, Φιλαδέλφεια, Η.Π.Α.
Εκπαίδευση και εξειδίκευση στην ψυχοθεραπεία αναλυτικού τύπου ατόμου, ομάδας, ζεύγους και οικογένειας.
Τακτικό Μέλος και Διδάσκον του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Ινστιτούτου Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας Ομάδας και Οικογένειας (www.elekin.gr)
Μέλος του International Association for Group Psychotherapy and Group Processes (IAGP.com).

Η Όλγα Ψωμιάδη είναι απόφοιτος του τμήματος ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ψυχολογία (MA in Psychology) στο New York University (NYU) της Νέας Υόρκης των Η.Π.Α., και εξειδίκευση στην ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία, ατόμου, ομάδας, ζεύγους και οικογένειας, καθώς και στη συμβουλευτική γονέων. Έχει επίσης πτυχίο Οικονομικών από το Wharton School του University of Pennsylvania της Φιλαδέλφειας των Η.Π.Α.
Είναι Τακτικό Μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων, Ιδρυτικό Μέλος και Διδάσκουσα του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Ινστιτούτου Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας Ομάδας και Οικογένειας (ΕΛ.ΕΚ.ΙΝ.), Associate Member του American Psychological Association (APA), Μέλος του International Association for Group Psychotherapy and Group Processes (IAGP) και πιστοποιημένη Εκπαιδεύτρια στο μοντέλο Gordon Εκπαίδευσης Αποτελεσματικού Γονέα (Certified Trainer – Gordon Parent Effectiveness Training). Έχει εργαστεί σε διάφορες εταιρείες και φορείς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και τα τελευταία χρόνια διατηρεί ιδιωτικό γραφείο στην Αθήνα ως ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια. Πραγματοποιεί ατομικές συνεδρίες, ομαδική και οικογενειακή θεραπεία και συμβουλευτική γονέων στην ελληνική και αγγλική γλώσσα.

 

 

Β

Ένα σώμα να ανήκω: η περίπτωση μιας υιοθεσίας

Μαγγανά Κατερίνα

(Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια – συγγραφέας)

Μαγουλά Έφη

(Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια)

Μανωλοπούλου Δωροθέα

(Ψυχολόγος – Αναλυτική ψυχοθεραπεύτρια)

Με αφορμή την ψυχική εργασία με μια γυναίκα που υιοθετήθηκε από την αδελφή της βιολογικής μητέρας όταν ήταν έξι μηνών θα διερευνήσουμε ασυνείδητες, άδηλες μνήμες του σώματος και πως αυτές εμπλέκονται στις ψυχοποιητικές λειτουργίες του υποκειμένου. Μέσα από το κλινικό υλικό θα προσεγγίσουμε πως το αισθητηριακό αποτύπωμα των πρώτων μηνών της ζωής, σε συνδυασμό με την εξαρτητική σχέση που αναπτύχθηκε στη συνέχεια με την υιοθετούσα μητέρα, παρήγαγαν ένα δυστοπικό ψυχικό πεπρωμένο.   Η ασθενής αναζητούσε διαρκώς ένα σώμα να ανήκει – κυριολεκτικά και μεταφορικά-  ενώ δεν είχε κατορθώσει να ανήκει η ίδια στο δικό της γυναικείο σώμα. Το ερώτημά της, που επανερχόταν τακτικά τον πρώτο καιρό της θεραπείας: «Μα είναι δυνατόν να θυμάμαι κάτι από τόσο μικρή ηλικία;» θα αποτελέσει πεδίο εξερεύνησης και σκέψης για την εργασία στην παρούσα ομάδα.

Η Αικατερίνη Μαγγανά είναι ψυχολόγος MSc – ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια – συγγραφέας, πρόσεδρο μέλος και διδάσκουσα του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Ινστιτούτου Αναλυτικής Θεραπείας ομάδας και οικογένειας. Συνεργάζεται με το ίδρυμα Θεοχαράκη ως εισηγήτρια διαλέξεων & σεμιναρίων ψυχολογικού περιεχομένου. Έχει σχεδιάσει και παραδώσει σεμινάρια ψυχολογίας σε Λύκεια στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Ιδρύματος Αικ. Λασκαρίδη με θεματικές το άγχος και τις εξαρτήσεις. Έχει επίσης συνεργαστεί με το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και τον Ελληνικό Κόσμο.
Έχει παρουσιάσει επιστημονικές εργασίες  της στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Από το 2003 ως το 2017 συνεργάστηκε με μηνιαίο ένθετο της εφημερίδας Έθνος, με άρθρα για θέματα ψυχολογίας κυρίως παιδιού και οικογένειας.
Έχει συνεργαστεί με τον εικαστικό Γιώργο Λάππα στο βιβλίο « Maqams of Blood and Maqams of Milk». Το 2013 έλαβε το βραβείο κοινού για το θεατρικό της έργο Έφη.
Από το Ευτυχία (καλύτερο νεοελληνικό   έργο,   θεατρικά βραβεία περιοδικού Αθηνοράματος).
Από τις εκδόσεις Αρμός κυκλοφορούν τα βιβλία της: «Ένα Φύλλο που πέφτει. Μια ιστορία για τον πόνο και το πείσμα της ζωής», «Όταν η ψυχή διαταράσσει το σώμα» & «Έφη. Από το Ευτυχία».

Η Ευφροσύνη Μαγουλά είναι αναλυτική ψυχοθεραπεύτρια και ιδρυτικό μέλος του ΕΛ.ΕΚ.ΙΝ. Απόφοιτος του κολεγίου ΑΚΜΗ στην Ειδική Παιδαγωγική. Απόφοιτος Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΕΑΠ. Εκπαίδευση στην Ελληνική Εταιρεία Αναλυτικής Ομαδικής & Οικογενειακής Ψυχοθεραπείας.

Η Δωροθέα Μανωλοπούλου σπούδασε Ψυχολογία στη Μ. Βρετανία στο Πανεπιστήμιο Goldsmiths και έλαβε μεταπτυχιακό τίτλο στην Ψυχανάλυση από το πανεπιστήμιο Brunel του Λονδίνου. Εκπαιδεύτηκε ως αναλυτική ψυχοθεραπεύτρια, ομάδας, ζεύγους και οικογένειας, ενώ παράλληλα έχει ειδικευτεί ψυχοθεραπευτικά και στο Αναπτυξιακό Τραύμα (NARM). Εργάστηκε σε ψυχιατρικές κλινικές, σε κοινωνικές υπηρεσίες και σχολεία, και ήταν επιστημονικός συνεργάτης του Νοσοκομείου Παίδων Αγ. Σοφία στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας. Εργάστηκε επίσης, ως εκπαιδεύτρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής. Είναι ιδρυτικό μέλος και διδάσκουσα στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας Ομάδας και Οικογένειας (ΕΛ.ΕΚ.ΙΝ) και παράλληλα διατηρεί το γραφείο της. Είναι μέλος του συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων, καθώς και της International Association of Group Psychotherapy (IAGP).

 

 

 

Ταινία μικρού μήκους

 «Άγγιξε με»

Γιώργος Τριανταφύλλου

(Σκηνοθέτης, ποιητής)

Οι ευεργετικές ιδιότητες του αγγίγματος και ο κύκλος της ασφάλειάς μας μέσα από μια διαδραστική άσκηση

Έπειτα από την προβολή της ταινίας του, ο Γ. Τριανταφύλλου θα πραγματοποιήσει βιωματική άσκηση που χρησιμοποιεί τα παραστασιακά εργαλεία του θεάτρου ώστε να  να μας μεταφέρει από την ασφάλεια του προσωπικού μας χώρου στην ριψοκίνδυνη ελευθερία του “μαζί”. Η άσκηση έχει σαν σκοπό μέσα από την ενσυναίσθηση και την σωματική επαφή την απελευθέρωση από τους φόβους που μας κρατάνε σε απόσταση από την κοινωνική ζωή.

Ο Γιώργος Τριανταφύλλου γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε θεατρικές σπουδές στην φιλοσοφική σχολη Αθηνών (ΕΚΠΑ), παρακολούθησε επιστημονικά συνέδρια και σεμινάρια όπως ” οι τέχνες στο Ελληνικό σχολείο κ.α.. Σπούδασε επίσης Σκηνοθεσία στην σχολή “Σταυράκου “και υποκριτική στην δραματική σχολή “Δ. Φωτιαδη”. Έχει εργαστεί σε δημοτικές θεατρικές ομάδες και σε παιδικό θέατρο, έχει δραματοποιήσει αποσπάσματα από λογοτεχνικά βιβλία και έχει σκηνοθετήσει αρκετές θεατρικές παραστάσεις. έχει γράψει, σκηνοθετήσει και πρωταγωνιστήσει σε πολλές μικρού μήκους ταινίες όπως το “Άγγιξέ με “που διακρίθηκε σε αρκετά διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου. Το 2019 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο “Άγγιξέ με” που κυκλοφορεί από την “Άνεμος Εκδοτική”.

 

Έκθεση

 “Σωματοποιημένες Εικονολογήσεις”

-σε δυο εκδοχές και με έξι τρόπους-

 Κωνσταντίνος Μπάσιος

(Επιμελητής, μέλος της A.I.C.A.)

―     Η διασύνδεση της Επιστήμης με την Τέχνη (ή και σε αντίστροφη σειρά), όπως αυτή προκύπτει με την έκθεση των έξι τρισδιάστατων καλλιτεχνημάτων που φιλοξενούνται στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών ταυτόχρονα με τη διάρκεια του Συνεδρίου: «Το σώμα, οι αναπαραστάσεις του, οι πολιτισμικές και ανθρωπολογικές εκφάνσεις του», οφείλεται στον Κώστα Σπηλιώτη και δικαιολογείται από τη βάσιμη εκτίμηση ότι μπορούν να συνυπάρξουν και να συνδιαλεχθούν επιμέρους λόγοι, όπως ο επιστημονικός με τον καλλιτεχνικό. Πρόκειται για μια διακλαδικότητα πεδίου, στην ουσία και «εν τοις πράγμασι», από την ύπαρξη της οποίας μόνο γόνιμοι προβληματισμοί μπορούν να προκύψουν.

Στην προκειμένη περίπτωση, αυτή η έκθεση παρουσιάζει συγκεκριμένα έργα που, είτε οι μύχιες αφορμές για την εκτέλεσή τους, είτε ακόμα και οι τιτλοδοτήσεις τους, μάς δίνουν τη δυνατότητα να γνωρίσουμε δημιουργίες από ανάλογες ή και από διαφορετικές εννοιολογικές αφετηρίες.

―     Στη Λεώνη Γιαγδζόγλου βλέπουμε την πρόθεση να αποδοθούν ζητήματα που σχετίζονται με τον φόβο, τον θυμό και την θεραπεία, ζητήματα που εκκινούν από το εσώτερο, εντελώς βαθύ, προσωπικό επίπεδο και καταλήγουν σε μια εξωτερικευμένη έκφραση, εκφορά και συνθήκη και με συνδηλώσεις που, εντέλει, αφορούν στη δημόσια σφαίρα. Οι φορμαλιστικές επιλογές της καλλιτέχνιδας προφανώς αιφνιδιάζουν, τόσο για την εγγενή ασυμβατότητα τους (σχήμα, πολυχρωμία, μέγεθος, πλαστικότητα στην υλική υπόσταση του πηλού), όπως και για την εκρηκτική, πληθωρική και εν πολλοίς ελευθεριάζουσα ένθεση ανορθοδόξων αντικειμένων.

Είναι γεγονός ότι στην αρχή οι τίτλοι των έργων καθοδηγούν, αλλά στην πορεία αιφνιδιάζουν, όταν πλέον το βλέμμα μας οφείλει να μεταγράψει τις νοηματοδοτήσεις με τις εικονολογήσεις, που η Λεώνη επιλέγει. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι μάς προσφέρει μια οριακή αποδραματοποίηση, η οποία στη συνέχεια υποστασιοποιείται «ως μια επενέργεια του εξωτερικού κόσμου», η οποία είναι τόσο ισχυρή ώστε να έχουμε πλέον ‘νέες συμβάσεις’ στην απόδοση τού εντελώς παραμορφωμένου σώματος.

Σε κάθε περίπτωση, αν το ζεύγμα μεταξύ του έργου, “And the Fear said: Let’s keep it our secret but I shout it” και του άλλου, με τίτλο “And the Anger said: What if you were wrong? But I wasn’t” μπορεί να ανταποκριθεί στην προηγούμενη επεξήγηση, ωστόσο είναι το τρίτο έργο, “Through healing”, στην ενδεχόμενη (;) ημιτέλειά του, που μπορεί να αποτυπώσει όλη αυτήν την ιδιότυπη μετάβαση από το τραύμα στην θεραπεία, με την ηχηρή αχρωμία του, ενώ οι ταινιώσεις, σε συνδυασμό με τις διανοίξεις/διακοπές στη συνέχεια της επιφάνειας του γλυπτού, μόνο υπαινιγμούς και διασυνδέσεις υποβάλουν.

―      Με τον Μάνο Ποντικάκη, διαπιστώνουμε την όντως πολύτιμη, αν όχι μοναδική, εικονοποιητική του πραγματεία για το ρόλο, το νόημα, την αποστολή και τη σημασία του προσωπείου, είτε αυτό αφορμάται από το θέατρο και την αρχαιοελληνική του εφαρμογή και καταγωγή, είτε αυτό αποτελεί μια οχηματική δυνατότητα, υπό την έννοια του λεγόμενου «επίθετου προσωπείου», για να διατυπώσει σχόλια αλλά και διασυνδέσεις με την εποχή μας.

Ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης με τον “Οιδίποδα”, από την πιο πρόσφατη σειρά έργων του, έχει οδηγήσει τις εκφραστικές του δυνατότητες στις πλέον αφηρημένες εκδοχές: το προσωπείο, πλέον, δεν έχει κανένα χρώμα, πρόκειται για ένα -κατ’ απόδοση- εκμαγείο μιας μυθικής μορφής, που, πέραν της μυθολογικής ή θεατρικής τραγωδίας, έχει τεράστια και κυρίως τρέχουσα συμβολική χρησιμότητα. Ειδικά για το συνέδριο αυτό είναι, πράγματι, εύρημα, ενώ η σωματική του ανυπαρξία δεν αποκλείει τη διάσταση του «ομιλούντος σώματος», ακριβώς δια της απουσίας του.

Η “Aυτο-προσωπο-γραφία” του είναι μια ιδιάζουσα κατάφαση/αυτό-έκθεση, υπό την έποψη της εκλεκτικής επιλογής των βιωμάτων και των συμβολικών αναφορών του. Οι ψυχαναλυτικές αποχρώσεις, που ενδεχομένως εντοπίζονται, είναι μια terra incognita για όλους τους θεατές, καθιστώντας την εγκατάσταση αυτή μια ενδιαφέρουσα έκφραση, κατά την παραδοχή της εννοιολογικής σχολής. Εξ ου και η ανάγκη του ίδιου του δημιουργού για την περιεκτική δήλωση, που συνοδεύει το έργο, ώστε οι αποκωδικοποιήσεις να είναι έγκυρες και μεστές νοήματος. Ειδικά, και σε ό,τι αφορά την υποκατάσταση μιας βιωμένης ύπαρξης με την κυκλική περίφραξη του υποτιθέμενου σώματος, ίσως, par excellence να ισχύει αυτό, που συμβαίνει για «[το] σώμα [όπου] εισχωρούν μέσα του» όλα όσα εκπορεύονται από ένα πανίσχυρο ανθρωπογενές περιβάλλον.

Στο τρίτο έργο του, το “Επιτύμβιο”, ο Μάνος προβαίνει σε μια ελεύθερη ανασύνθεση, αλλά και σε μια επανασύνδεση, με μια από τις πιο αλληγορικές αναπαραστάσεις ενός ιδεαλισμένου και σωματοποιημένου νεκρού. Οι ανθρωπολογικές, μα κυρίως οι πολιτιστικές μετα-χρήσεις ενός παναρχαίου, εγκύρου αλλά και ισχυρού μηχανισμού για τη διαχείριση μιας τόσο ισχυρής και ανήκεστης απώλειας επανέρχονται, υπογραμμίζοντας την ψυχοδυναμική ανάγκη που υπάρχει σε όσους επιβιώνουν από αυτήν την τυραννική μορφή πόνου.

 

Ο Κωνσταντίνος Μπάσιος γεννήθηκε στο Τορόντο του Καναδά. Με σπουδές νομικής, πολιτικής επιστήμης, κοινωνιολογίας και επικοινωνίας στην Ελλάδα και στον Καναδά φιλοσοφίας, ιστορίας και θεωρίας τέχνης και αρχιτεκτονικής, ασχολείται με την κριτική της σύγχρονης τέχνης και με την επιμέλεια εκθέσεων. Υπεύθυνος για τη σύσταση και για τη λειτουργία του ισόγειου εκθεσιακού χώρου της «Παροδίου Στοάς», εδώ και έξι χρόνια, στο κτήριο του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης, του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην Αιόλου & Κολοκοτρώνη. Συγγραφέας άρθρων σε έντυπα, επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Μέλος της Association Internationale des Critiques d’Art (A.I.C.A.).

 

Λεώνη Γιαγδζόγλου

(Visual artist)

 

 Through Healing

 

“And the Fear said: Let’s keep it our secret.”
 “But I shout it”

 

“And the Anger said: What if you were wrong?”
“But I wasn’t”

 

Leonie Yagdjoglou is a visual artist based in Athens. For the last twelve years, she has devoted her practice to ceramic art, as it combines the two basic elements of her artistic ways of expression, design and painting. She had four solo shows: My self as a room at DEPAM, Mykonos in 2017, Objects born not made at KARYBU, Τinos  in 2019, Narratives from ceramic creations at Art Appel gallery in 2020 and The Queen Undressed at IRIS GALLERY, in 2022. Leonie has participated in numerous group exhibitions such as CERAMIC AGAIN at Hermes, Just Art at Showroom10 and When Law goes pop(!)_Project {Just/Art} at the Athens’ Municipal Center of Arts, Εmergency at Sealed Earth.

She took her first professional steps in Cologne, Germany (1995-1999) where she participated in founding MILK Design GmbH, a creative branding agency that soon became very successful, attracting a number of distinguished clients. In 1999, she returned permanently to Greece as co-founder and creative director of MILK in Athens.

Leonie studied Graphic Design at the Vakalo Art and Design College in Athens (1988-91) and Communication Design at the prestigious Art Center College Of Design (Europe) in Montreux, Switzerland, graduating with a Bachelor of Fine Arts.

For more information: www.leonieart.gr

insta: @leonitaki fb: @leoniesart

https://www.homofaberguide.com

Shows/Exhibitions:

July 2014_TOGETHER4 (DEPAM, MYKONOS) Group

April 2015_CERAMIC AGAIN (HERMES ATHENS) Group

April 2016_CERAMIC AGAIN (HERMES ATHENS) Group

July 2017_“My self as a Room” (DEPAM, MYKONOS) Solo

May 2019_Project {Just/Art} (Showroom 10) Group

August 2019_Objects born not made (KARYBU TINOS) Solo

July 2020_When Law goes pop(!) _Project {Just Art} (OPANDA, ATHENS)

September 2020_Narrative from Ceramic Creations (ART APPEL GALLERY, ATHENS) Solo

June-July 2021_Emergency (SEALED EARTH, ATHENS) Group

November 2021_Project Piato (BENAKI MUSEUM, ATHENS) Group

March-May 2022_The Queen Undressed (IRIS GALLERY, ATHENS) Solo

June-September 2022_Big Blue Dot Artists Residency (SEALED EARTH, ANO KOUFONISSI) Group

September 2022_Rebirth (SEALED EARTH, ATHENS) Group

November 2022_Project Mirror (BENAKI MUSEUM, ATHENS) Group

December 2022_Collezione Panettone (SEALED EARTH, ATHENS) Group

 

 

Μάνος Ποντικάκης

(Γλύπτης – προσωποποιός)

 

Οιδίποδας

 "ΜΗΝ ΠΑΥΕΙΣ ΝΑ ΛΑΞΕΥΕΙΣ ΤΟ ΑΓΑΛΜΑ ΣΟΥ"

ΠΛΩΤΙΝΟΣ

Είμαι εγώ (που λέει ο λόγος)

και πώς φαίνομαι;

Κι εγώ που δεν είμαι εγώ;

Λένε πως τα φαινόμενα απατούν.

Τα πρόσωπα και τα προσωπεία, έργα, εργαλεία εργασίας και συμβίωσης

αλλά και λατρευτικά αντικείμενα του άλλου εγώ και του άλλου ξένου.

Αποτρεπτικοί δαίμονες αλλά και φύλακες φυλάσσουν τα σύνορα.

Τα όρια εμού του ιδίου και των άλλων. Καθώς γύρω γύρω άλλοι,

όλοι οι άλλοι, όπως ακριβώς συμβαίνει και σε κάθε άλλον.

Ένα πλέγμα, σύνορο και φίλτρο, περιβάλλει περιβάλλον, περίβολον εσωτερικού

ναΐσκου, σώματος και σήματος παρελθόντος εαυτού, του ιδίου (;) παιδιόθεν.

Οίκος εμαυτού, όπου κατά την τέλεση της παιχνιδιστικής λειτουργίας του

λατρεύεται ο μύθος της ζωής που ζει και παίζει ένας παις που παίζει.

Που αγαπά να παίζει όσο και να ζει και να συνεχίζει.

Σε ένα πλαίσιο-τέμπλο, ανάμεσα σε δυο εικόνες σημαντικές, οι πεποιθήσεις

μου, όλα όσα νομίζω, αλλά και οι βεβαιότητές μου, με τη μορφή ενός ξύλινου (;)

ξίφους ισορροπούν επικίνδυνα στη ράχη ενός υπομονετικού ίππου (δούρειου;),

παράδοξα αναδεικνύονται σε ένα ακόμη σύμβολο πίστης, όπως και το κουβάρι

της κόκκινης κλωστής, στην οποία είναι τυλιγμένα πάντα όλα τα παραμύθια.

 

Ο τρόπος που θυμάμαι και ξεχνώ είναι που μου δίνουν νόημα και σχήμα.

 

Όλα τους κομμάτια εξ ων συνετέθην.

 

“Aυτο-προσωπο-γραφία”

 

“Επιτύμβιο”

Η εικαστική έρευνα του γλύπτη-προσωποποιού Μάνου Ποντικάκη επικεντρώνεται στην έκφραση τού είναι και τού φαίνεσθαι διά μέσου του θεατρικού και κοινωνικού προσώπου-προσωπείου (χαρακτήρας, προσωπικότητα, καρικατούρα, είδωλο, ίνδαλμα), με θέμα μείζονα ζητήματα που κατατρύχουν τον άνθρωπο διαχρονικά. Τα εικαστικά έργα του είναι περίοπτες γλυπτές εγκαταστάσεις (που διανοίγουν έναν τόπο περισυλλογής και ποιητικής σκέψης). Εκτίθενται σε μουσεία και γκαλερί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Αναλυτικό cv:  manos’facelook

Youtube: Morphogony Pontikakis

Fb: Mano Pontikakis

mail: mano.pontikakis@gmail.com